مهر: روزهای پایانی سال 90 بود که طرح جامع کاهش آلودگی هشت کلانشهر کشور( تهران، اصفهان، فارس، خراسان رضوی، خوزستان، آذربایجان شرقی، مرکزی و البرز) ابلاغ شد. در این طرح که علاوه بر سازمان محیط زیست وزارتخانه های نیرو، نفت، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن - تجارت ، سازمان هواشناسی، استانداری ها و شهرداری های کشور در تدوین آن نقش داشتند پیش بینی شده بود از ابتدای تابستان خودروهای فرسوده در سطح 8 کلانشهر تردد نکنند.

سن فرسودگی در طرح جامع جدید برای خودروهای شخصی و کامیون‌ ها و کشنده‌ ها از 25 به 20، وانت بارها از 20 به 15، مینی ‌بوس از 15 به 10، میدل باس و اتوبوس ‌های برون شهری از 15 به 12 و اتوبوس‌ های شهری و موتورسیکلت ‌ها از 10 به 8 سال کاهش یافته ضمن اینکه سن فرسودگی تاکسی ‌ها همچنان 10 سال باقی مانده بود.

اما بسیاری اجرایی شدن این طرح را بدون بسترسازی مناسب غیر ممکن می دانستند و به اجرایی شدن آن زیاد خوشبین نبودند. حتی مسئولانی که پیش از این از روند خروج خودروهای فرسوده ناراضی بوده حالا به صف منتقدان اصلی این طرح پیوستند.

دنبال طرح های عجیب و غریب نباشیم

وحید نوروزی، معاون اجرایی سازمان حمل و نقل و ترافیک شهر تهران یکی از مخالفان نحوه اجرای این طرح است. او نفس این طرح را خوب ارزیابی می کند ،اما معتقد است: به جای طرحهای عجیب و غریب و غیر اجرایی عوارض و هزینه بیمه خودور های بالای 20 سال را 10 برابر کنیم.

او که در این چند ماه بارهای مخالفت خود را با اجرایی شدن این طرح اعلام کرده است در باره دلیل مخالفتش می گوید: کماکان بر سرحرف خودم هستم و معتقدم این طرح قابلیت اجرایی ندارد، هنگامی که اسفند ماه این طرح در هیئت وزیران به تصویب رسید با توجه این حجم خودروی بالای 20 سال و موتور سیکلت بالای 8 سال که در شهر تهران تردد می کنند و عملکرد ستاد سوخت در نوسازی خودروهای فرسوده که در طول تاریخ فعالیت اش تنها یک میلیون خودروی فرسوده را از رده خارج کرده است می توان به این نتیجه رسید که نمی توان مقابل تردد این حجم خودرو ایستاد.

استفاده از خودروی فرسوده را غیر اقتصادی کنیم

معاون اجرایی سازمان حمل و نقل و ترافیک شهر تهران با بیان این که پیشنهاد ما برای حل مشکل خودروهای فرسوده در پایتخت با روشهایی که در نیا اجرا می شود چندان متفاوت نیست می گوید: بر خلاف برخی از دوستان که تلاش می کنند برخی روشها که در دنیا سابقه ندارد و در هیچ کجای دنیا اجرا نمی شود مشکلات را حل کنند ما پیشنهاد می کنیم مانند دنیا نرخ عوارض و بیمه این خودرو ها افزایش پیدا کند. می توان سن فرسودگی خودرو را تعریف کرد و در قالب یک برنامه 3 ساله عوارض خودروهای 20 سال به بالا را ده برابر تعیین کرد. یعنی هزینه عوارض و بیمه یک خودرو 21 ساله ده برابر شود آن زمان استفاده از یک خودروی فرسوده از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست و مالک خودور بعد از یک حساب و کتاب ساده به این نتیجه می رسد با از رده خارج کردن خودرو هزینه کمتری را می پردازد.

پیشنهاد پلیس برای اجرایی شدن قانون منع تردد خودرو های فرسوده

اما محمدرضا محمودی معاون استاندار تهران پیشنهاد دیگری دارد. او یکی از موافقان اجرای این قانون است و معتقد است اجرایی شدن آن ساز و کار ساده ای دارد.

اوپیشنهاد می دهد: پلیس راهور می تواند در دوربین های ثبت تخلف، کدی را فعال کند که خودروها و موتورسیکلت های فرسوده نیز جریمه شوند. می توان رقم جریمه ای که برای ورود به محدود طرح ترافیک و یا در منطقه ورود ممنوع در نظر گرفته شده را برای این خودرو ها نیز در نظر گرفت.

محمودی درپاسخ به این پرسش که امکان شناسایی این خودرو ها وجود دارد یا خیرمی گوید: تمامی این خودرو ها شناسایی شده اند و امکان ثبت کامپیوتری آنها در صورت تردد در شهر وجود دارد.

تاثیر اجرایی شدن منع تردد خودروهای فرسوده در کاهش آلودگی هوا

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران هم چندان تمایلی برای زدن ساز مخالف ندارد و می گوید:اگر اراده بر اجرایی شدن یک طرح باشد حتمااجرایی می شود.

یوسف رشیدی بی آن که انتقادی به روش اجرایی این طرح کند به گفتن این جمله بسنده می کند که " اگر طرح ممنوعیت تردد خودروها و موتورسیکلتهای فرسوده به شکل درستی اجرا شود می تواند در حل مشکل آلودگی هوای تهران نقش موثری داشته باشد به خصوص در ساماندهی موتورهای سیکلت که نقش بسیاری در آلودگی هوا و صدا دارند."

مردم اجرایی شدن این طرح را جدی نمی گیرند

اما محمد هادی حیدرزاده، رئیس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران به طور شفاف از روش اجرایی شدن این قانون گلایه می کند و می گوید: اگر مسائل اقتصادی این طرح در نظر گرفته نشود کاربردی نیست و مردم آن را جدی نمی گیرند.

او ادامه می دهد: با توجه به اینکه بیش از 70 درصد آلودگی هوا از منابع متحرک هستند از رده خارج کردن خودروها و موتورسیکلتهای فرسوده و جایگزینی خودروهای استاندارد می تواند در کاهش آلودگی هوای تهران و کلانشهرها موثر باشد.

وی تاکید می کند: اجرای نادرست طرح منع تردد خودروهای فرسوده سبب شده مردم به اجرای آن بی اعتماد شوند و تا زمانی که مسائل اقتصادی در این برنامه دیده نشود امکان اجرایی شدن آن نیست زیرا برخی از دارندگان این خودروهای فرسوده شان خرج زن و بچه شان را در می آورند و نمی توان آنها را بی روزی گذاشت.

اجرای قانون با شیب ملایم باشد

مجتبی شفیعی ،دبیر شورای عالی ترافیک نیز معتقد است این قانون با شیب ملایم باید اجرایی شود. زیرا ممکن است زمینه های اجرایی بخش هایی از قانون فراهم نباشد.

اوادامه می دهد: برای اجرایی شدن این طرح که می تواند در کاهش آلودگی هوای پایتخت راهگشا باشد نیاز به هماهنگی های بیشتر بین دستگاه های اجرایی است.

دبیر شورای عالی ترافیک مشکل جدی اجرای این قانون را اعمال سلیقه ای قانون توسط دستگاه های اجرایی مانند پلیس می داند که برخی جرایم را اعمال و از کنار برخی تخلفات می گذرند و در این زمینه عدم جریمه اتوبوس هایی که در جلو و عقب وشیشه های خود تبلیغات دارند مثال می آورد.

ایست، بازرسی برای جلوگیری از تردد خودرو های فرسوده نداریم

اما با وجودآن که تنها چند روز به اجرایی شدن این قانون مانده است هنوز سیاست های اجرایی و محدودیت های پلیس در این زمینه اعلام نشده است.

به نظر می رسد هنوز ایین نامه های اجرایی این قانون ابلاغ نشده باشد. با این وجود فرمانده نیروی انتظامی در آخرین اظهار نظر خود در خصوص آمادگی پلیس برای جلوگیری از تردد خودروهای فرسوده می گوید: هر وظیفه ای که قانون برعهده ما قرار دهد انجام می دهیم اما این بدان معنی نیست که ایست و بازرسی هایی در سطح شهر ایجاد کنیم تا خودروهای فرسوده را شناسایی کنیم. شماره خودروها همانند گذشته نیست که براساس پلاک بتوان مدل و سن خودروها را تشخیص داد.

سردار احمدی مقدم ادامه می دهد: پلیس در گلوگاه ها و مراکزی که مردم برای دریافت خدمات مراجعه می کنند سن خودروها را بررسی کرده و با خودروی فرسوده برخورد می کنند. همچنین خودروهایی که آلایندگی آشکار داشته باشند نیز از نظر فرسودگی کنترل می شوند. این توقع اشتباه است که پلیس تمام توان خود را برای کنترل خودروها و برخورد با قلیان ها و کنترل رستوران ها به کار گیرد؛ چراکه در این مواقع اساسا وظایف پلیس تغییر می کند.