علي خواجوي گفت: موضوع ازدياد برداشت از ميادين نفتي در سال‌هاي گذشته همواره مورد توجه مسئولين و دولت‌هاي مختلف بوده است، اما متاسفانه به دلايل متعددي در طي اين مدت نتيجه دلخواه و مورد انتظار حاصل نشده است. وي افزود: بنظر مي رسد براي پيشرفت و دستيابي به موفقيت در اين زمينه مي بايست در سه بعد ساختار مديريت مخازن كشور، تغيير نگرش و رويكرد و همچنين رويه هاي اجرايي، تحول و تجديد نظر اساسي صورت پذيرد.

اين كارشناس انرژي اضافه كرد: در زمينه اصلاح ساختار مديريت مخازن نفت كشور مي‌توان به اين نكته مهم اشاره كرد كه بايد نسبت به تفكيك وظايف حاكميتي و تصدي‌گري در اين بخش اقدام عاجل نمود؛ يعني تا زماني كه جايگاه وزارت نفت و شركت‌هاي نفتي بهره بردار از جمله شركت ملي نفت ايران را در موضوع مديرت مخازن مشخص نكنيم، اين مشكل مي‌تواند ادامه داشته باشد.

وي اظهار داشت: در واقع انتظار از وزارت نفت به عنوان يك نهاد حاكميتي اين است كه مالكيت مخازن را از طرف دولت و حاكميت در اختيار داشته باشد و امر توسعه، توليد و بهره برداري را با نظارت دقيق و برنامه ريزي مناسب به شركتهاي پيمانكار و صاحب صلاحيت واگذار نمايد.

وي با بيان اينكه متاسفانه از نظر برخي، نقش وزارت نفت تنها كنترل درآمدها و هزينه‌هاي اين شركت‌هاي بهره بردار است، تصريح كرد: وقتي شركت بهره‌بردار كه قرار است تنها توليد كننده از يك ميدان باشد، متولي مديريت و برنامه‌ريزي از آن ميدان نيز مي شود، طبعا نتيجه دلخواه حاصل نمي‌شود.

خواجوي با تاكيد بر اينكه اين مشكل ساختاري در بسياري از امور ايجاد مشكل و چالش مي كند، توضيح داد: نگاه شركت بهره بردار به حل مسايل و چالشهاي پيش رو، رويكردي زودگذر و گذرا است در حاليكه رويكرد يك نهاد حاكميتي به مسائل مختلف، رويكردي درازمدت و استراتژيك مي باشد چنانكه اولويت شركت بهره بردار در انجام هزينه ها و سرمايه گذاري ها حل مسائل عاجل و عملياتي موجود است، در حاليكه نهاد حاكميتي بدنبال حداكثر كردن منافع كشور در درازمدت است.

وي افزود: به عنوان مثال، مديران يك شركت بهره بردار براي موضوع ازدياد برداشت كه بايد هزينه‌هاي سرمايه‌اي بسيار زيادي براي نصب تجهيزات مورد نياز و خطوط انتقال انجام دهند، اما نتيجه آن در سالهاي دور كه احتمال هم مي دهند خود تا آن زمان مسئوليتي در اين شركت نداشته باشند، حاصل مي‌شود تمايلي به سرمايه‌گذاري ندارند؛ به همين دليل رويكرد آنها سرمايه گذاري براي حفظ وضع موجوداست نه ارتقاء و افزايش قابليت‌ها.

اين كارشناس انرژي اضافه كرد: در عين حال زماني كه شركت بهره بردار بخواهد براي ميادين ضريب بازيافت مشخص ‌كند، از آنجا كه اين ضريب بازيافت مستقيما براي آن شركت به عنوان تعهد توليد تلقي خواهد شد اين شركت بر اساس محدوديت‌ها و توانايي‌هاي خود ضريب بازيافت را مشخص مي‌كند. 

وي تاكيد كرد: به همين دليل وزارت نفت بايد به عنوان نهاد حاكميتي، با استفاده از سازمانهاي ستادي و حتي استفاده از مشاوران داخلي و خارجي، راسا اقدام به برآورد توان و مشخصات ميادين نفت و گاز كشور نمايد و بر اين اساس بر برنامه ها و فعاليتهاي شركت‌هاي بهره بردار زير مجموعه خود نظارتي دقيق و مستمر داشته باشد.

خواجوي افزود: به عنوان مثال وزارت انرژي نروژ چندين شركت را براي نظارت بر عملكرد بخشهاي مختلف عملكرد شركت استات اويل در مديريت منابع نفتي تعيين مي‌كند و از استات اويل براي توسعه ميادين برنامه درخواست مي‌كند تا بتواند برنامه شركت را كنترل كرده و در صورت لزوم اين برنامه‌ها را اصلاح،‌ تكميل و يا رد كند؛ اين در حالي است كه شركت دولتي استات اويل، شركت بسيار معتبري است و در دنيا پروژه‌هاي متعددي در اختيار دارد.

وي تصريح كرد: در حال حاضر تدوين اساسنامه جديد شركت ملي نفت ايران مي تواند فرصت خوبي براي پياده سازي اين رويه باشد. 

وي در ادامه گفت: موضوع مهم ديگري كه مي بايست نسبت به اصلاح آن اقدام نمود، اصلاح نگرش و رويكرد ما در خصوص بحث ازدياد برداشت از ميادين نفتي است.

اين كارشناس انرژي با بيان اينكه در واقع، ازدياد برداشت ابزار و روشي است براي اينكه بتوانيم نفت بيشتري را از ذخيره در جاي ميدان برداشت كنيم، تاكيد كرد: اين هدف حاصل نمي شود مگر اينكه از اولين مرحله توسعه ميدان اين مهم مدنظر ما باشد.

وي افزود: گاهي احساس مي‌شود از نظر برخي، مسئله ازدياد برداشت به عنوان گام آخر توسعه ميدان مورد توجه قرا مي‌گيرد در حالي كه واقعيت اين نيست و بايد از همان مرحله اول كه حفاري چاه‌ها را آغاز مي‌كنيم به دنبال شيوه‌اي باشيم كه ازدياد برداشت از مخزن را انجام ‌دهيم.

خواجوي اضافه كرد: به عنوان مثال امروزه از همان مراحل نخست توسعه مخزن با انتخاب شيوه هاي مختلف حفاري مثل حفاري افقي و چندشاخه اي و يا روشهاي مختلف تكميل چاه سعي در افزايش توليد و بهره دهي از چاههاي حفاري شده دارند؛ همچنين با انجام عملياتهاي لرزه‌نگاري 2 و 3 بعدي و يا مدلسازيهاي ژئوشيميايي 3 بعدي براي شناسايي بهترين نقاط در ميدان براي حفر چاه تلاش مي‌كنند.

وي تعيين فاصله مناسب چاهها از يكديگر، آزمايشات مكرر چاه در طول زمان بهره برداري و به روز نگه داشتن مطالعات ميدان در طول زمان بهره برداري را از ديگر فعاليت‌هاي لازم بمنظور دستيابي به حداكثر ضريب بازيافت ارزيابي كرد و گفت: اين در حالي است كه در داخل كشور برخي با ناديده گرفتن كليه مراحل فوق، صرفا انتظار دارند با تزريق گاز و يا آب آنهم در مراحل پاياني عمر مخزن ضريب بازيافت را به يكباره افزايشي قابل توجه بدهند كه اين امر بسيار دور از ذهن است.

وي افزود: رويكرد ما نسبت به مخزن بعنوان يك موجود زنده بايد به گونه‌اي باشد كه با انجام اقدامات مختلف در طول چرخه عمر مخزن بتوانيم حداكثر توليد از آن را داشته باشيم. 

اين كارشناس انرژي در ادامه با بيان اينكه موضوع ديگري كه مي بايست نسبت به آن اقدام جدي انجام شود، اصلاح رويه هاي اجرايي در ارتباط با افزايش ضريب بازيافت است، اضافه كرد: در حال حاضر، بخش‌هاي متعدد و گسترده‌اي در خصوص ازدياد برداشت فعاليت مي كنند، اما چون جايگاه‌ها به درستي مشخص نشده، نتيجه مورد نظر نيز حاصل نمي شود، بطوريكه در برنامه چهارم توسعه، عليرغم همه پروژه‌هاي پژوهشي و اقدامات انجام شده، ضريب بازيافت مخازن نفت كشور حتي يك درصد نيز افزايش پيدا نكرده است.

وي اظهار داشت: به اين منظور بنظر مي رسد مي‌بايست وزارت نفت با اولويت بندي نمودن ميادين عمده خود كه سهم زيادي در توليد دارند، براي مطالعه و بررسي امكان سنجي روشهاي مختلف ازدياد برداشت در آنها برنامه ريزي نمايد چرا كه مخازن مختلف شرايط و مشكلات و تاريخچه توليد مخصوص به خود دارند و لذا نمي توان براي همه آنها نسخه واحدي را سفارش داد.

خواجوي افزود: هر يك مي بايست جداگانه مورد بررسي قرار گرفته و در نهايت با اولويت بندي آنها از نظر فني و اقتصادي نسبت به اجراي برنامه ها اقدام نمود و مطالعات و پژوهش‌ها در زمينه ازدياد برداشت نيز بايد در همين ميادين اولويت دار هدايت شوند.

وي گفت: البته رويكرد دولت دهم در زمينه بحث ازدياد برداشت نسبت به دولتهاي گذشته از پختگي و انسجام بيشتري برخودار است و بنظر مي‌رسد با توجه به تجربيات سال‌هاي گذشته و همچنين تاكيدات و ديدگاه‌هاي وزير نفت، اقدامات موثري در طول برنامه پنجم توسعه در اين زمينه صورت پذيرد.