رئیس مرکز مطالعات راهبری نیروهای مسلح معتقد است فرهنگ بسیجی در بسیاری دولت‌ها با مشکل مواجه شده است.
دریابان شمخانی درگفت وگو با سایت پیشکسوتان جهاد و شهادت، هدف از راه‌اندازی تشکل پیشکسوتان جهاد و شهادت را گردهم آوردن رزمندگان اصلی جنگ دانست. او در گفت و گویی ضمن برشمردن دلایل تاسیس این تشکل به بیان آنچه درباره 8سال دفاع مقدس در حال فراموشی است پرداخته است.
مهم ترین بخش های این گفت و گو را در ادامه بخوانید:
*بر اساس برخی تعریف‌هایی که از تاریخ ایران وجود دارد، تاریخ ایران دارای دو خصلت عمده است، یک خصلت جالیزکاری و یک خصلت کلنگ زدن. جالیزکاری به این مفهوم که هر کس که وارد میدان تاریخ شده سعی کرده به سرعت یک چیزی را تولید کند اما و نفر بعدی آمده و به جای اینکه این بنا را توسعه دهد، آن را تخریب کرده است. اما کار دفاع مقدس نه کار جالیزکاری است و نه هیچ کلنگی توانایی و قدرت تخریب آن را دارد. این وجه تمایز تاریخ‌نگاری جنگ تحمیلی است با کلیت تاریخ نگاری ایران.
*در دومین موضوع باید به فرهنگ تشیع نگاه کنیم. اکثریت کشور ما شیعه هستند. ما پس از واقعه عاشورا هیچ فرصت تاریخی پیدا نکردیم تا آموزه‌های این واقعه مانند مبارزه با ظالم، امر به معروف و مفاهیمی از این قبیل را در عمل تجربه کنیم، اما جنگ تحمیلی این فرصت را به ما داد.
*جنگ تحمیلی فرصتی داد تا باورهای دینی ما و رفتار اباعبدالله (ع) به مرحله عینی برسد؛ تبدیل کردن شعارها و سخنانی که پدرانمان از واقعه کربلا برای ما نقل کرده بودند در جنگ تحمیلی واقعاً سخت بود، حتی رساندن خبر شهادت یک عضوی از یک خانواده نیز جای خود را داشت و این مسایلی بود که در ابتدای جنگ ما به شدت با آن درگیر بودیم. اما بعدها شهادت به یک فرهنگ همگانی تبدیل شد و آنچه که اباعبدالله بنیاد گذاشته بود، در میان اکثریت افراد جامعه به صورت گسترده پذیرفته شد.
*باور من این است که پیروزی انقلاب اسلامی - بجای 22 بهمن - روز آزادسازی خرمشهر روی داد.
*امروز نمی‌توان قشری را نام برد که مختصات، مشخصات به هم پیوستگی رزمندگان را داشته باشد.ترکیبی از مردم تحت تشکلی با عنوان بسیجی، سپاهی، ارتشی و جهادگر؛ این مجموعه هشت سال شب و روز در برف و سرمای سردشت تا بادِ گرم جنوب، در عملیات مختلف که پیروزی و فتح را داشتند یا ناکامی و شکست، در عید و عزا، در خوشی و ناخوشی، در همه احوالات در کنار هم بودند؛ با هم زندگی می‌کردند، می‌جنگیدند و شهید می‌شدند. این امتزاج یک ادبیاتی ایجاد کرد که از آن به عنوان «فرهنگ بسیجی» یاد می‌شود.
*خداوند صله‌ای، بسته‌ای تحت عنوان بسیجی نفرستاده است، امتزاج این فرهنگ‌ها مبتنی بر فرهنگ مذهبی و دینی باعث به وجود آمدن این فرهنگ شده است. این فرهنگی که در بسیاری دولت‌ها که با مشکل مواجه می‌شوند، گره‌گشا است و از آن به عنوان «فرهنگ بسیجی» یاد می‌شود.
*لیست کسانی که در جنگ شرکت کردند آیا قابل کم و زیاد شدن هست؟ این سرمایه‌ای که از آن نام برده شد، لیستی دارد که فیکس شده است و نمی‌شود آن را کم و زیاد کرد، چرا؟ به همان دلیلی که امروز نمی‌توان صحابه پیامبر را کم و زیاد کرد.
*در جنگ عصر زمان امام خمینی (ره) لیستی وجود داردکه این لیست مشخص می‌کند برخی‌ها شرایط جنگ داشته‌اند و خود انتخاب کرده‌اند و به جنگ آمده‌اند اما بعضی‌ها شرایط را داشته‌اند و انتخاب نکرده‌اند و به جنگ نیامده‌اند. حالا هر کس به نوعی در این لیست حضور دارد، یک سرمایه اجتماعی بزرگ دارد که اگر خودش نیست، فرزندانش از آن بهره می‌گیرند.
*کسانی که در این لیست حضور ندارند، دو کارکرد دارند، یا در حال جلوگیری از شکل‌گیری نهایی این لیست هستند، یا اینکه می‌خواهند در این لیست نفوذ کنند و آن را کم و زیاد کنند! وظیفه پیشکسوتان حمایت از لیست اصلی است. چرا؟ چون این فرمایش حضرت امام (ره) است که امروز زینت بخش سایت ما نیز هست «نگذارید پیشکسوتان عرصه جهاد و شهادت به فراموشی سپرده شوند.»
*مدت‌ها است که مساله پیشکسوتان در ذهن من بوده است. در زمان وزارت دفاع طرحی را شروع کردم که به دلیل پاره‌ای مسایل و دشواری‌ها آن را کنار گذاشتم، که بار دیگر از چند سال پیش این مهم را شروع کردم و موفق به برگزاری نشست‌ها و جلساتی در این مورد شدیم و الآن موضوعی بنام پیشکسوتان داریم.
*سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا ما به جنگ و پیشکسوتان نگاه امروزی داریم؛ پاسخ منفی است؛ ما نگاهمان مربوط به دیروز و به عبارت بهتر دوره جنگ است. هر کس دیروز در این صحنه مورد اشاره حضور داشته، جزو پیشکسوتان و رزمندگان است، اینکه امروز چه وضعی دارد، به ما مربوط نیست.
*اگر این رزمنده و پیشکسوت امروز آسیب سیاسی، اقتصادی و اخلاقی دیده من مسوول هستم.
*امروز پاره‌ای تشکیل جلسه می‌دهند و همه می‌توانند بروند، اما اگر این پیشکسوتان بخواهند تشکیل جلسه بدهند، باید مدعو باشند، چرا؟ چون جزو آن لیست هستند. ما وقتی در کنار هم قرار می گیریم، همانگونه که در مبارزه با رژیم صدام کسانی که به جنگ آمدند هیچ تردیدی نداشتند، امروز هم در محافظت از انقلاب هیچ تردیدی به خود راه نخواهند داد. این یک سرمایه اجتماعی است.
*ما امروز موفق شده‌ایم که پیشکسوتان را به مرحله خوبی برسانیم. در تهران هیات امنایی داریم، در بسیاری از استان‌ها در حال راه اندازی این تشکل هستیم، به تازگی پیشکسوتان یزد شکل گرفت ما در این مسیر با مشکلات و دشواری‌های بسیاری مواجه هستیم که دلیل عمده‌اش نیز به کارشکنی کسانی که در این لیست حضور ندارند، باز می‌گردد. این عده می‌گویند اگر این جمع شکل بگیرد دیگر جایی برای ما نیست، چون مردم خود شاهدند و می‌بینند و مقایسه می‌کنند و از این هراس و واهمه دارند.
*این گروه به اشکال مختلف آزار و اذیت را شروع کردند، دروغ بافتند، تحلیل‌های غلط کردند، مغرضانه و غیر مغرضانه این تحلیل‌ها را انجام دادند که این ضعف‌ها از ابتدای جنگ در برخی از دوستان ما وجود داشته است. اگر کسی دید که رزمنده است و اسمش در لیست نیست ما از او عذرخواهی می‌کنیم، بیاید و مدارکش را بیاورد و این لیست بر روی همه باز است.
* حفظ روحیه انقلابی در زمان صلح سخت‌تر از زمان جنگ است. این موقعی محقق می‌شود که در کنار هم قرار بگیرد. اما مهمترین هدف، هدف سومی است که برشمرده شد.
