افسردگی یکی از عوارض روان‌شناختی ناتوان‌کننده سکته مغزی بوده که در تمامی حوزه‌های اجتماعی، شـغلی، بین فردی، هیجانی و شناختی بیمـاران مبتلا اثرات مخربی به جای می‌گذارد. عوامل متعددی به‌عنوان عوامل خطر در ارتباط بـا افسردگی پس از سکته مغزی مطرح گردیده است. ایـن عوامل خطرزا شامل محل ضایعه در نیمکره چپ، جنس زن، گروه سنی جوان‌تر، سابقه قبلی افسردگی، سابقه قبلی سکته مغزی و تنها زندگی کردن هستند.
ابزار ردیابی که توسط محققان سیستم یکپارچه مراقبت‌های بهداشتی در ایالات‌متحده آمریکا با مشارکت بیماران ساخته شده است، ۱۲ عامل فیزیکی، سبک زندگی و اجتماعی قابل تغییر را ارزیابی می‌کند که می‌تواند به بیماران کمک کند از سلامت مغز خود محافظت کنند.
افسردگی در اواخر عمر که اغلب به‌عنوان شروع افسردگی در افراد بالای ۶۰ سال تعریف می‌شود، می‌تواند تا یک سوم یا بیشتر از افراد بالای ۶۰ سال را تحت تاثیر قرار دهد و ناتوان‌کننده باشد اما، مانند سایر شرایط عصبی، میزان خطر برای یک فرد ممکن است تحت تأثیر انتخاب‌های سبک زندگی قرار گیرد.
محققان از قبل امتیاز مراقبت از مغز برای کمک به بیماران و پزشکان در شناسایی تغییرات سبک زندگی که ممکن است خطر زوال عقل و سکته مغزی را کاهش دهد، ایجاد و تأیید کردند. در حال حاضر، آنان با همکاران در دانشگاه ییل آمریکا، نشان داده‌اند که امتیاز مراقبت از مغز بالاتر نیز با خطر کمتر افسردگی اواخر عمر مرتبط است.
اکنون شواهد بیشتری از عوامل خطر بیولوژیکی مشترک برای سکته مغزی، زوال عقل و افسردگی ارائه می‌کند و پتانسیل امتیاز مراقبت از مغز را برای کمک به بیماران در ایجاد تغییرات در سبک زندگی برای مراقبت بهتر از سلامت مغزشان برجسته می‌کند.
دکتر جاناتان روزند، محقق و یکی از بنیانگذاران مرکز McCance برای سلامت مغز در بیمارستان عمومی ماساچوست و ایجادکننده اصلی امتیاز مراقبت از مغز، گفت: امتیاز مراقبت از مغز ابزار ساده‌ای است که برای کمک به هر کسی در جهان برای پاسخ دادن به این سؤال طراحی شده است، چه کاری می‌توانم انجام دهم تا از مغزم بهتر مراقبت کنم؟
این تحقیق شواهد قانع‌کننده‌ای ارائه می‌کند و نشان می‌دهد افزایش امتیاز مراقبت از مغز نه تنها مغز شما را سالم‌تر و در برابر بیماری‌هایی مانند زوال عقل و سکته مغزی مقاوم‌تر می‌کند، بلکه امید به محافظت در برابر افسردگی را نیز فراهم خواهد کرد.
دکتر کریستوفر دی. اندرسون، رئیس بخش سکته مغزی و بیماری‌های عروق مغزی در بخش عصب‌شناسی در بیمارستان زنان و بریگهام ابراز کرد: زوال عقل، سکته مغزی و افسردگی علل اصلی رنج انسان با افزایش سن هستند. این تحقیق فرصت فوق‌العاده‌ای برای پیشگیری از ایجاد این شرایط در وهله اول نشان می‌دهد.
امتیاز مراقبت از مغز توسط محققان مرکز McCance و همکاران آنان برای کمک به بیماران و پزشکان جهت پیشگیری از شروع بیماری مغزی با تمرکز بر عوامل خطرزای قابل اصلاح ایجاد شد. این عوامل شامل چهار عامل خطرزای فیزیکی (فشار خون، هموگلوبین A۱c، کلسترول و شاخص توده بدنی)، پنج عنصر سبک زندگی (تغذیه، مصرف الکل، سیگار کشیدن، فعالیت بدنی و خواب) و سه عنصر اجتماعی یا عاطفی (استرس، روابط و هدف زندگی) است. لازم به ذکر است، نمره بالاتر در مقیاس ۲۱ درجه‌ای نشان‌دهنده خطر کمتر بیماری مغزی است.
گروه تحقیقاتی با استفاده از داده‌های بیش از ۳۵۰ هزار شرکت‌کننده در تحقیق بانک زیستی بریتانیا، نشان داد که افزایش پنج نقطه‌ای در امتیاز مراقبت از مغز پایه با ۳۳ درصد کاهش خطر افسردگی اواخر عمر و ۲۷ درصد کاهش خطر ترکیبی افسردگی اواخر عمر، سکته مغزی و زوال عقل طی یک دوره پیگیری متوسط ۱۳ ساله مرتبط است.
بانک زیستی بریتانیا که محققان از قبل برای توسعه و اعتبارسنجی امتیاز مراقبت از مغز از آن استفاده می‌کردند، شامل بیش از یک دهه اطلاعات بهداشتی جمع‌آوری‌شده سیستماتیک از شرکت‌کنندگان در سراسر بریتانیاست که در طول دوره ثبت‌نام تحقیق از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ بین ۴۰ تا ۶۹ سال سن داشتند. علاوه بر این، محققان یافته‌های خود را در مجموعه داده جداگانه نزدیک به ۲۰۰ هزار فرد از بانک زیستی بریتانیا تأیید کردند که سوابق مراقبت‌های اولیه آنان نیز در دسترس محققان بود. عدم تشخیص و مستندسازی کمتر افسردگی چالش شناخته‌شده برای تحقیقات اپیدمیولوژیک است، اما گنجاندن سوابق مراقبت‌های اولیه می‌تواند احتمال عدم تشخیص را کاهش دهد.
هنگام طبقه‌بندی نتایج بر اساس سن، محققان از یافتن ارتباط قابل‌توجهی بین امتیاز مراقبت از مغز پایه و خطر افسردگی در افراد زیر ۵۰ سال شگفت‌زده شدند. در حالی که محققان انتظار داشتند افراد مسن‌تر ممکن است فرآیندهای زوال عصبی و التهابی را تجربه کنند که می‌تواند منجر به افسردگی، سکته و زوال عقل در اواخر عمر شود، تغییرات عصبی زیستی که منجر به افسردگی در افراد جوان‌تر می‌شود، کمتر آشکار است. در آینده، محققان در حال پیگیری کارهای بیشتری برای درک رابطه بین نمرات امتیاز مراقبت از مغز و خطر ابتلا به افسردگی در جوانان هستند.
دکترسانجولا سینگ، محقق سلامت مغز در بخش عصب‌شناسی بیمارستان عمومی ماساچوست و دانشکده پزشکی هاروارد اظهار کرد: هنوز چیزهای زیادی وجود دارد که باید در مورد مسیرهای دخیل در افسردگی اواخر عمر، زوال عقل و سکته مغزی، یاد گرفت. نتایج ما بر اهمیت دیدگاه کل‌نگر از مغز برای درک بیشتر ارتباطات اساسی بین بیماری‌های مختلف مغز تاکید می‌کند.
محققان در حال پیگیری تحقیقات مداوم هستند تا مشخص کنند که آیا افرادی که نمرات امتیاز مراقبت از مغز خود را در طول زمان پنج امتیاز یا بیشتر افزایش می‌دهند، در مقایسه با افرادی که افزایش امتیاز قابل‌توجهی ندارند، در آینده خطر سکته مغزی و زوال عقل را کاهش می‌دهند یا خیر.
دکتر گرگوری فریکیون، معاون روانپزشکی بیمارستان عمومی ماساچوست، توضیح داد: به‌طور فزاینده‌ای، داده‌ها نشان می‌دهد که خطر ابتلا به انواع بیماری‌های غیرواگیر تا حدی با تغییرات قابل اصلاح سبک زندگی، در صورتی که به اندازه کافی زود انجام شود، مرتبط است.
این تحقیق در پیامدهای خود برای مقابله با بیماری‌های شایعی مانند افسردگی که خود یک عامل خطرزا برای بسیاری از بیماری‌های دیگر است، امیدبخش و برانگیزنده است.
این تحقیق به ما درهم‌تنیدگی سیستم عصبی با استرس‌های روانی-اجتماعی و ایمنی را یادآوری می‌کند، همچنین فرصتی برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر صدمات پایین دستی به مغز از طریق بهبود عوامل ذکر شده در امتیاز مراقبت از مغز را خاطرنشان می‌کند.
منابع
شیوع افسردگی پس از سکته مغزی و ارتباط آن با میزان ناتوانی و محل ضایعه مغزی؛ دکتر کبری لشکری پور و همکاران، مجله علمی پژوهشی اصول بهداشت روانی/ سایت دیلی گزت/ سایت یورک الرت
