برنامه هسته‌ای در ایران، بمب‌های هسته‌ای دراختیار کره شمالی و بی ثباتی خطرناک در کشوری با تسلیحات هسته‌ای به نامپاکستان، همه و همه دست به دست هم می‌دهد تا سخت ترین روزها برای مردی رقمبخورد که بر مسند ریاست آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای تکیه داده است. یوکیا آمانو در گفتگو با اشپیگل، از چالش‌هایی می‌گوید که هر روز با آن دستو پنجه نرم می‌کند و البته از جنجالی ترین پرونده روی میزش یعنی ایران. براساس افشاگری‌های ویکی لیکس پس از انتخاب شما به عنوان رئیس آژانس بینالمللی انرژی هسته‌ای، آمریکایی‌ها این انتخاب را پیروزی برای خود دانستند. آیا این اظهارنظر و بوجود امدن این فضا که شما مهره آمریکا در این سازمانهستید، شما را آزرده خاطر می‌کند؟
انتخاب من به این سمتپیروزی برای تمامی اعضا بود. علاوه بر این اگر امریکایی‌ها گمان میکنندکه انتخاب من موفقیتی در راستای منافع انها در آژانس است، این باور ضرری بهاعتبار من وارد نمی‌کند. شغل من حفظ و تامین امنیت تمامی اعضا است ازنیجریه تا روسیه و چین.
و البته ایران ؟
قطعا من تا زمانی که ایرانی‌ها به دنبال استفاده صلح امیز از انرژی هسته‌ای هستند از آنها حمایت خواهم کرد.
آیااین استفاده صلح امیز واقعا هدف نهایی ایرانی‌ها است؟ بر اساس افشاگریهایویکی لیکس بسیاری از اعراب هم از برنامه هسته‌ای ایران واهمه دارند.
شغالمن اجتناب از به حقیقت پیوستن همین بیم و ترس است. اما پرونده ایران،پرونده بسیار سخت و پیچیده ای است. ما هنوز هم اطلاعات بسیار اندکی در خصوصبرنامه هسته‌ای ایران داریم. هنوز هم پاسخ تمام سوال‌های مطرح شده از جانبخود را نگرفته ایم. دقیقا به همین دلیل است که از ایران هم خواسته ایم تاسطح همکاری خود با ما را افزایش دهد.
بنابراین این سوال‌ها و این بیم‌ها قابل توجیه هستند؟
وظیفهمن صحبت کردن و اظهار نظر در خصوص دغدغه دیگران نیست. ما به این حقیقتاذعان کرده ایم که ایران در برخی موارد حساس، اطلاعاتی را از ما مخفی کرده ویا دیر ما را در جریان فعالیت‌های خود قرار داده است. ما زمانی از تاسیساتهستهای در نزدیکی قم اگاهی یافتیم که تصاویر ماهواره ای در سال 2009 دراختیار رسانه‌ها قرار گرفته و عمومی شد. در خصوص برخی نیروگاه‌های دیگر همتهران در زمان مناسب ما را از فعالیت خود در انها اگاه نکرد. ما هنوز هماطلاعات جامع و چندانی از این برنامه‌ها در اختیار نداریم. این اطلاعات درحقیقت ابزار اعتماد سازی میان ما و تهران هستند. شورای امنیت از ایرانمیخواهد که غنی سازی اورانیوم را متوقف کند و این در حالی است کهایرانیها به این مساله اندک توجهی نمی‌کنند.
بر اساس برخی منابع ایران تنها یک سال تا دستیابی به بمب اتم فاصله دارد؟
مندر این خصوص مطمئن نیستم. با وجود تمام پرسش‌های بی پاسخی که ما از ایرانداریم اما نمی‌توانیم ادعا کنیم که ایران به دنبال برنامه هسته‌ای نظامیاست. به این دلیل که شما اسلحه را به چشم خود ندیده اید؟
مندر سخنان خود از این کلمات استفاده نمی‌کنم. من در حال صحبت کردن در خصوصپرسشهای بی پاسخ هستم. پرسش‌هایی از این دست که چرا ایران به دنبال برخیتجهیزات و یا ابزاری است که صرفا در تولید بمب مورد استفاده قرار می‌گیرد؟آیا ایران به دنبال تحولات هسته‌ای است که نوعی پیشینه نظامی را به مایادآوری می‌کند. ایران باید به این پرسش‌ها، پاسخی شفاف بدهد.
رابطهمیان آژانس و ایران بسیار متشنج است. تهران بازرسان شما را با نام جاسوسصدا می‌زند و علی اکبر صالحی که سابق بر این رئیس سازمان انرژی اتمی ایرانبود و این روزها سرپرستی وزارت امور خارجه را عهده دار است شما را به خدشهدار کردن اعتبارتان به دلیل برخی جانبداری‌ها متهم می‌کند.
بازرسانما در ایران مرتکب هیچ حرکت غیرقانونی نشده اند. کار ما بازرسی و تحقیقاست و این کار هم با هماهنگی و کسب اجازه از دولت ایران انجام می‌گیرد. منگفتگویی شخصی هم با اقای صالحی داشته ام و البته ارتباط میان ما وایرانیها هم دائم و پیاپی است. من همواره از توسل به ادبیات تند و تیز درقبال ایران سرباز می‌زنم. شماپس از به دست گرفتن قدرت در آژانس گفتگویی با اولی‌هایننون از بازرسان بهنام آژانس داشتید و به او تاکید کردید که لحن گفتگو با دولتمردان ایرانیباید تند و تیز تر و جدی تر باشد.
من در خصوص لحن و شیوهگفتار سخن نمی‌گویم. این حقایق است که توجه من را به خود جلب می‌کند. من نهتندرو هستم و نه اهل بسیار نرم و وارفته برخورد کردن. اما زمانی که نگرانیداشته باشم یا شکی در من باشد، این دغدغه‌ها را تنها برای خودم نگاهنمیدارم. در این فضا من تشنه حقیقت می‌شوم و برایم فرقی نمی‌کند که از سویکدام طرف دعوا تحت فشار قرار بگیرم. در این فاصله زمانی که من بر کرسیریاست آژانس تکیه زده ام شاهد بوده اید که ما از ادبیات تهاجمی‌و تنبیهیعلیه ایران استفاده نکرده ایم اما نوع گفتمان ما مستقیم تر و جزئی تر شدهاست. دیدار میان ایران و اعضای گروه پنج به اضافه یک در ژنو چندان رضایت بخش نبود.
ماباید در این پرونده به هم کمک کنیم تا این خلا اطمینانی بوجود آمده پرشود. هر گامی‌که در این مرحله برمی‌داریم از اهمیت فوق العاده ای برخورداراست. اگر نشست زنو به ما کمک کرد تا به برخی ابهام‌های غرب در خصوصراکتورهای پزشکی در ایران پاسخ داده شود، پس در نشست‌های آتی هم می‌توان بهمابقی موارد اختلاف رسید. ایرانی‌ها با وجود تصویب چهارمین قطعنامه در شورای امنیت، همچنان به غنی سازی اورانیوم ادامه می‌دهند.
اینحرکت ایرانی‌ها در حقیقت نقض کامل تمامی قطعنامه‌ها است. ایران در حالحاضر مالک بیش از 3100 کیلوگرم اورانیوم غنی سازی شده با درصد پایین است. 33 کیلوگرم هم اورانیوم غنی سازی شده با درصد بالا در انبارهای ایران است.
شما تا کنون به تهران سفر نکرده اید. منبرای سفر به ایران بسیار مشتاق هستم اما نه سفری که صرفا برای سلام واحوالپرسی باشد. باید دلیلی خوب برای این سفر در چنته باشد. من زمانی بهتهران سفر می‌کنم که بتوانم پیشرفت در پرونده هسته‌ای این کشور را ناظرباشم.
اسرائیل که بیشترین واهمهرا از برنامه هسته‌ای ایران دارد، اخیرا تاکید کرده بود که از توسل بهگزینه نظامی علیه تهران اندک واهمه و خجالتی ندارد. اسرائیل در سوریه همیک ساختمان نیمه کاره را به جرم فعالیت‌های هسته‌ای دمشق در ان بمبارانکرد. آیا از برنامه هسته‌ای جدید بشار اسد رئیس جمهوری سوریه خبری دارید ؟
سوریهمجوزی برای حضور بازرسان ما در آژانس صادر نمی‌کند. من در ماه نوامبر درنامه ای به وزیر امور خارجه این کشور، از عدم همکاری دمشق با آژانس شکایتکردم. ما در این پرونده هم باید شاهد پیشرفت‌های بیشتری باشیم. در حال حاضرمشکل دیگری هم با سوریه داریم : راکتور تحقیقاتی که در دمشق فعالیت داردهمواره تحت نظارت کامل و دقیق ما بوده و خواهد بود. با این همه ما ردپاییاز اورانیومی‌را در این نیروگاه یافته ایم که منبع آن برای ما ناشناختهاست. سوری‌ها تا کنون دو بار در این خصوص به ما توضیحاتی داده اند که البتهما را متقاعد نکرده است. حتی اگر مقدار این اورانیوم چند گرم هم باشد، بازما به توضیحات مکفی در خصوص منبع ان نیاز داریم.
شماپنجمین رئیس آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای از زمان تاسیس آن در سال 1957تا کنون هستید و البته نخستین آسیایی که بر این مسند تکیه می‌زند. شماسابق بر این کارشناس مسائل کره شمالی در وزارت امور خارجه کشور خود بودید. تا چه اندازه کیم جونگ ایل را خطرناک می‌دانید؟
بحث کرهشمالی بسیار جدی است. من از همین منطقه امده ام و خرسندم که ایران با ایناندازه از برنامه هسته‌ای تنها موضوع مورد بحث ما نیست و نخواهد بود. برخلاف تهران، پیونگ یانگ، تسلیحات هسته‌ای در اختیار دارد. این کشور تاکنون دو بار در سال‌های 2006 و 2008 بمب‌های هسته‌ای خود را آزمایش کردهاست. ما هیچ ناظر و بازرسی در کره شمالی نداریم. نمایندگان ما در بهار 2009از این کشور اخراج شدند و از همان زمان تا کنون ارتباط ما با پیونگ یانگبرای همکاری‌های مستقیم و حضوری قطع شده است.
تعداد تسلیحات هسته‌ای در اختیار کره شمالی را چه تعداد ارزیابی می‌کنید؟ شغلمن نظارت بر بر نامه‌های هسته‌ای است. البته این نظارت زمانی معنا پیدامیکند که کشور هدف ما را به داخل خاک خود راه دهد. پیونگ یانگ تمایلی بهانجام این کار ندارد و البته من هم اهل تخمین ارقام نیستم.
احتمالابه زودی وادار به بررسی پرونده هسته‌ای پاکستانی می‌شوید که تسلیحاتهستهای ان در چشم بر هم زدنی می‌تواند در اختیار تروریست‌ها قرار بگیرد. آیا مصیبتی هسته‌ای در این زمینه را پیش بینی می‌کنید؟
من ازکشوری امده ام که دو بمب هسته‌ای بر سر مردمان ان انداخته شده است. هرانچه که لازم باشد انجام می‌دهم تا هیروشیمایی دیگر در تاریخ تکرار نشود. دقیقا به همین دلیل است که من تا این اندازه گوش به زنگ هستم.
