به گزارش نفت دیلی، هم اکنون تامین بیش از ٧٠ درصد تجهیزات صنعت نفت از داخل انجام می شود و می توان ادعا کرد که هیچ کالای پــر مصرفی در صنعت نفت وجود ندارد که ساخت داخل آن انجام نشده و یا در مرحله ساخت نباشد به طوری که حتی در برخی اقلام، صادر کننده شده ایم.

خودکفایی و استفاده از محصولات تولید شده در داخل کشور همواره مورد نظر مسئولان و مدیران صنعت نفت بوده است و نامگذاری سال ٩١ به نام "سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی"، از سوی مقام معظم رهبری با هدف استفاده حداکثری از ظرفیت‌های داخل در اولویت برنامه‌های صنعت نفت قرار گرفته است که تحقق آن به برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی مناسب نیاز دارد.

بر اساس آمار و اطلاعــات مربوط به خریدهای انجام شــده از ســال ١٣٥٨ تاکنون، همواره میزان خریــد داخلی رو بــه افزایش بوده و در پنج ســال گذشته با توجه به تشدید شــرایط تحریم جهش بسیار زیادی در ساخت داخل انجام شده است.

هم اکنون بیش از ٧٠ درصد از کالاها، تجهیزات و قطعات مورد نیاز صنعت نفت، از سوی سازندگان داخلی ساخته و تامین می شود، با وجود این برای استفاده حداکثری از توانمندی‌های داخل، انجام اقدام هایی از جمله شناسایی، ساماندهی و حمایت از سازندگان داخلی، در سرلوحه کار مسئولان صنعت نفت قرار گرفته است.   

مهم ترین راهکاری که در زمینه حمایت از کالای ساخت داخل در صنعت نفت وجود دارد و باید به طور جدی دنبال شود، قید استفاده حداکثری از کالا و تجهیزات ساخت داخل و خدمات شرکت های داخلی در قراردادها است، به این منظور حمایت از شرکت های داخلی و برنامه ریزی برای افزایش توان آنان، با هدف حضور قدرتمند در بخش های مختلف صنعت نفت و انجام تعهد های کاری بر اساس زمان بندی مناسب، ضروری است.

حمایت از ساخت داخل با رویکرد صادرات  به بازارهای بین المللی و ملزم کردن پیمانکاران خارجی طرف قرارداد در صنایع نفت و گاز و پالایش و پتروشیمی برای همکاری با پیمانکاران ، شرکت های مشاور و سازندگان  داخلی از مهمترین سیاست ها در این زمینه است.

در سال های ٩٠ و ٩١ با تاکید مهندس رستم قاسمی، وزیر نفت مبنی بر  کیفی‌سازی محصولات، رعایت زمان تولید و ایجاد قیمت‌های رقابتی برای تجاری سازی و ساخت، اقدم های موثری در قالب اهداف کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت ترسیم شد.

برای دستیابی به زمان مناسب تولید، ظرفیت نسبی کارخانه های تولیدی و سازندگان کالاهای صنعت نفت تعیین و سپس زمانبندی تولید محصولات متناسب با پروژه‌ها به سازندگان واگذار شد و بر این اساس سازندگان موظف شدند در زمان تعیین شده کالاهای مورد نیاز را بسازند.

در زمینه قیمت‌های رقابتی نیز با گردآوری اطلاعات خریدهای گذشته و اعمال ضرائب مربوطه می‌توان با تعیین هزینه‌ها و بررسی قیمت‌های جهانی، اعمال تاثیر شرایط داخلی بر تولید، قیمت مناسب و عادلانه محصولات را استخراج و هرچه بیشتر آن‌ را رقابتی کرد.

همچنین با هدف حمایت همه‌جانبه از توان سازندگان و فعالان داخلی تجهیزات صنعت نفت و ارتقای فناوری‌های ساخت کالاهای تجاری در مواجهه با تحریم‌های روزافزون بین‌المللی نفت، در ابتدای سال ٩٠ شورای سیاستگذاری ساخت داخل و تامین کالا تشکیل و یک سال پس از آن، منشور و مصوبه اجرایی توسعه توان ساخت داخل از سوی وزیر نفت، ابلاغ شد که بر اساس این منشور مجموعه صنعت نفت نسبت به حمایت از تولیدات داخل در چارچوب قوانین و مقررات ملزم است.

این منشور با هدف اصلاح ساختارها و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای پیشبرد اهداف کلان وزارت نفت، کمک به توسعه پایدار اجتماعی و اقتصادی کشور و حفظ و صیانت از منابع ملی و منافع صنعت نفت در راستای فرمایش های مقام معظم رهبری تدوین شده است.

اقدام های حمایتی صنعت نفت در سال های ٩٠ و ٩١  از ساخت داخل

تعامــلات ایجــاد شــده بیــن انجمن هــای ســازندگان داخلــی و وزارت نفــت بویژه در سال های ٩٠ و ٩١ منجــر بــه جهت گیری سیاســت های صنعت نفت به ســمت ساخت داخل شده است. از مهمترین اقدام هایی که در این سال ها برای هدایت سازندگان داخلی به ســمت نیازهای واقعی برای ســرمایه گذاری صحیح و رفــع کمبودها و وابســتگی به خارج انجام شد، ایجاد بانک‌های اطلاعات خریدهای انجام شده است و هم اکنون بانک های اطلاعاتی همه خریدهای داخلی  و خارجی، اقلام پر مصرف و نیازهای ٥ ســاله آتی صنعــت نفت، در مرحله تکمیل است.

اصلاح سیستم‌های کدینگ کالا، انطباق آن‌ها با ایران‌کد، صدور نفت‌کد کالا و تلفیق ٥ فایل طبقه‌بندی کالا در وزارت نفت از دیگر اقدام های مهم در حوزه ساخت داخل است  که با انجام این مهم همه کالاهــای ســاخت داخــل در سیســتم های کدینگ خرید، تغییــر وضعیت داده شــده؛ به طوری که برای خرید آنها تخصیص ارز امکان پذیــر نبــوده و خرید آنها از خــارج ممنوع شده است.

برای تهیه و انتشار فهرست منابع واحد (طبق قانون برگزاری مناقصات) و پیشگیری از تعدد فهرست‌ها، اعمال سلایق و رونق‌بخشی هرچه بیشتر به تولیدهای داخلی و اجرای سیاست‌های محوری در حمایت از ساخت داخل "شورای هماهنگی منابع واحد دستگاه مرکزی وزارت نفت با حضور روسای انجمن‌های(NGO) سازندگان داخلی تجهیزات صنعت نفت" نیز تشکیل شد.

 ظرفیت‌سنجی تولیدهای داخلی، تکمیل ظرفیت سازندگان داخلی، اعمال سیاست‌های کنترل و ممنوعیت خرید و واردات محصولات ساخت داخل، ایجاد رقابت و شفافیت در استفاده از ظرفیت های سازندگان داخل، هدایت سازندگان داخلی به سوی ساخت محصولات و تجهیزاتی که تاکنون ساخته نشده است، غربالگری سازندگان داخلی و تفکیک و دسته‌بندی آن ها با رتبه‌بندی و تعیین شاخص‌های برترین‌ها و انجام اقدام های حمایتی برای ارتقای سازندگان میانی از دیگر اهداف تشکیل این شورا است.

با توجه به این‌که ساختار مناسبی برای صدور پروانه کیفیت در صنعت نفت وجود نداشت، بسیاری از تجهیزات داخلی مورد شناسایی قرار نمی‌گرفتند و توان رقابت با تولیدات خارجی را نداشتند. با موافقت قاسمی، وزیر نفت و شورای معاونان این وزارتخانه، "شورای عالی صدور پروانه کیفیت کالا" با هدف از بین بردن موانع توسعه ساخت داخل تشکیل شد تا با شناسایی بسیاری از تجهیزات داخلی صنعت نفت  نسبت به صدور پروانه کیفیت کالا به ترتیب اولویت اقدام کرده و در نتیجه آن توان رقابت با محصولات تولیدی خارجی برای سازندگان داخلی ایجاد شود.

تشکیل شورای سیاستگذاری ساخت داخل و تامین کالای نفت، در سال ٩٠ زمینه مناسبی را برای حمایت از ساخت داخل در صنعت نفت فراهم کرد. با توجه به این‌که وزیر نفت، رئیس شورای سیاستگذاری ساخت داخل و تامین کالای صنعت نفت است، پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیک، یکپارچگی مطلوبی در زمینه استفاده از کالا و تجهیزات داخل ایجاد شود.

تشکیل و تکمیل زنجیره تامین کالا، تشکیل کمیته‌های فنی بازرگانی ارزیابی صلاحیت مناقصه‌گران(سازندگان و غیرسازندگان) در چهار شرکت اصلی، اعمال ضرائب ترجیح داخلی در مناقصات، تقویت و اصلاح فرمت قراردادها و تیپ کردن آنها، افزایش توان مدیریت و ساختارسازی در حوزه ساخت داخل وزارت نفت، ایجاد پرسشنامه دریافت اطلاعات واحد از سازندگان و غیرسازندگان داخلی و خارجی در سطح وزارت نفت در بستر سامانه خرید الکترونیکی کالای صنعت نفت و گردآوری اطلاعات خریدهای داخلی و خارجی در بازه‌های زمانی ٣، ٥ و ١٠ ساله از دیگر اقدام های زیرساختی انجام شده در سال های ٩٠ و ٩١ برای تقویت سازندگان داخلی است.

اجرایی شدن اعتبار اسنادی داخلی (LC ) ریالی در سطح وزارت نفت، استفاده و تکمیل فهرست منابع واحد سازندگان کالا و تجهیزات صنعت نفت با توجه به گروه‌بندی کالاها برای برنامه‌ریزی و استفاده از ظرفیت‌های داخلی در پروژه‌ها و طرح‌های توسعه‌ای و نگهداشت، ابلاغ آیین نامه شورای هماهنگی دستگاه مرکزی وزارت نفت در معاونت مهندسی و خودکفایی، پیگیری برای راه‌اندازی صندوق حمایت از سازندگان داخلی کالا و تجهیزات صنعت از جمله اقدام های در دست پیگیری برای ارتقای توانمندی سازندگان داخلی است. 

آمار خریدهای انجام شــده در ٣٠ ســال گذشته (١٣٦١-١٣٩٠) بیانگر افت شدید خریدهای خارجی و رشــد بســیار بالای خریدهــای داخلی است. در ٦ ســاله اخیر (٨٤ به بعــد) کاهش تعــداد اقــلام خریدهــای خارجــی و افزایــش چندین برابری خریدهای داخلی مشــاهده می شــود و این درحالی اســت که شمار طرح های توسعه ای و پروژه های صنعت نفت در ســال های اخیر شدت یافته است که این امر بیانگر حضور موثر سازندگان داخلی در بخش های مختلف صنعت نفت است.