افکارنیوز: سردرد یكی از مشكلاتی است كه بیشتر زنان به آن دچار می‌شوند اما معمولاً این قبیل سردردها گواه اتفاقی نا خوشایند یا مشكلی جدی نیستند بلكه رعایت نكردن برخی موارد در ظاهر پیش پا افتاده اما در واقع با اهمیت، دلیل اصلی ناراحتی‌های ناشی از آن است. همین كه زنان به تناسب اندام، میزان خواب، نوشیدن آب، مصرف مواد غذایی و خلق و خوی شان دقت كافی نداشته باشند به شروع سردردها كمك كرده‌اند.
دكتر منصوره تقاء مدرس دانشگاه، متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب و محقق در زمینه سردرد در مورد شایع‌ترین نوع سردردها در میان زنان و راه‌های مقابله و كاهش علایم آزاردهنده آن با ما به گفت‌وگو نشست.
یك نمونه از سردردهایی كه مطرح كردید، سردرد میگرنی است. در این رابطه بیشتر توضیح دهید.
یكی از اصلی‌ترین مشخصات سردردهای میگرنی این است كه در بسیاری از مواقع یك طرف سر، نسبت به سایر نقاط، درد بیشتری دارد. حتی اگر این سردرد دو طرفه باشد، باز هم درد در یك ناحیه شدت مضاعفی دارد. ضمن این‌كه فرد مبتلا كه بیشتر قشر زنان را تشكیل می‌دهد، با خم كردن سر یا زمان نخست و پایانی سر درد، احساس كوبش و ضربان در ناحیه جمجمه می‌كند كه با حالت تهوع و گاهی هم استفراغ همراه است. از طرفی صدای بلند و بوی تند و شدید فرد را بیشتر آزرده می‌کند و مایل است استراحت را به هرگونه فعالیتی ترجیح دهد.
بنابراین محرك‌ها در این شرایط تأثیرگذار هستند؟
همین‌طور است. این افراد معمولاً با یكسری محرك‌ها، تشدید علائم سردرد یا افزایش دفعات آن را تجربه می‌كنند. عواملی مثل بی‌خوابی و بدخوابی این محرك‌ها را تشكیل می‌‌دهند، بنابراین زنان باید به نظم خوابشان توجه داشته باشند و این ترتیب را حتی در روزهای تعطیل و آخر هفته حفظ كنند زیرا افزایش ساعات خواب نیز تشدید دردهای میگرنی را به همراه دارد.
همچنین نظم در غذا خوردن نیز بسیار موثر است. در این خصوص باید دفعات معمول غذا خوردن و حتی میان وعده‌ها به درستی رعایت شود اما از مصرف مواد غذایی حاوی نشاسته، شیرینی جات و مواد غذایی چرب به منظور تناسب اندام به‌اندازه مصرف شود. علاوه بر این غذاهای سنگین نیز علائم سردردهای میگرنی را افزایش می‌دهد.
یكی دیگر از محرك‌های بیرونی به استرس‌های محیطی مربوط می‌شود. همچنین تغییرات هورمونی در زمان سیكل ماهیانه زنان بر شدت سردردهای میگرنی می‌افزاید و به‌طور شایع تقریباً قبل از شروع سیكل‌ماهیانه فرد احساس سردرد می‌كند كه به نوعی برایش به مقدمه‌ای برای سیكل ماهانه تبدیل می‌شود.
تعداد دفعات این قبیل سردردها چگونه است؟
انتظار نداریم دفعات تكرار سردردهای میگرنی در ماه بیش از سه مرتبه باشد و كیفیت زندگی را دچار مشكل كند، بنابراین استفاده از داروهای مسكن معمولی كه توسط پزشك متخصص تجویز می‌شود منجر به كاهش علائم می‌شود اما باید توجه داشت در صورتی كه دفعات تكرار این علائم به بیش از سه مرتبه در ماه افزایش پیدا كند و مصرف داروهای مسكن تأثیر چندانی نداشته باشد، مراجعه به پزشك متخصص و طی كردن یك روند درمانی مشخص الزامی است.
آیا گیاهان دارویی در كاهش این علائم موثر است؟
تحقیقات نشان داده بخور نعنا و اكالیپتوس و همچنین دم كرده گیاه اسطوخودوس در كاهش علائم سردردهای میگرنی تأثیرگذار است.
موارد مهم دیگر؟
توصیه می‌شود به محرك‌های محیطی توجه بیشتری شود و مورد كنترل قرار گیرند.همچنین از خستگی و استرس هم پرهیز شود. ضمن این‌كه نحوه صحیح خوابیدن فراموش نشود چرا كه گاهی اوقات استفاده از بالش سفت و یا خوابیدن روی شكم، باعث شروع سردردهای میگرنی خواهد شد. بیداری‌های طولانی مدت در طول شب هم یكی دیگر از این عوامل به حساب می‌آید.
آیا سردردها به سراغ كودكان نیز می‌رود؟
بله، البته با خوردن برخی از تنقلات مثل چیپس، پفك، شكلات و كاكائو نیز با علائم این چنینی روبه‌رو می‌شوند. همچنین خوردن برخی از پنیرها، سركه، ترشی، پیاز و سیر خام هم در كودكان و هم در بزرگسالان منجر به بروز علائم سردرد خواهد شد. بنابراین توصیه می‌شود با بروز این علائم یك یادداشت‌برداری در مورد مواد غذایی مصرفی و كارهای انجام شده تهیه شود تا براساس تمركز روی این محرك‌ها به كاهش سردردها كمك شود.
نكته‌ای در قالب یك هشدار؟
توصیه می‌شود اگر فردی به طور مكرر در طول ماه دچار سردرد می‌شود و در مجموع بیش از ۱۰ تا ۱۵ روز درماه از قرص‌های مسكن استفاده می‌كند، پیگیری‌های جدی را به عمل آورد چرا كه پیروی از این روش عاملی برای سردردهای بعدی خواهد شد و وابستگی به دارو ایجاد می‌شود و به این ترتیب مصرف داروها دیگر پاسخ خوبی به همراه نخواهد داشت و معمولاً صبح هنگام سردرد به سراغ فرد می‌آید.
با توجه به این توضیحات نمونه دیگر سردردهای شایع در زنان كدام است؟
سردردهای تنشی. این نوع از سردردها معمولاً دو طرفه بوده و تمام سر را درگیر می‌كند. در این مواقع فرد به هیچ‌عنوان دچار استفراغ نمی‌شود و حالت تهوع شدید را هم احساس نمی‌كند. در این بیماران نگرانی از بابت بو و صدا وجود ندارد اما ممكن است به صدای بلند یا محیط شلوغ حساسیت نشان دهند. این قبیل سردردها با استراحت و خوابیدن كنترل می‌شود.
موضوع نگران‌كننده در مورد این سردردها چیست؟
باید توجه داشت اگر این سردردها بیش از ۱۵ روز در ماه ادامه پیدا كند و گاهی تا چند ماه به طول انجامد، به طوری كه فرد مدعی این باشد كه با سردرد به خواب می‌رود و با سردرد از خواب بیدار می‌شود، باید به دنبال شرایط روحی خاص در آن‌ها گشت (افسردگی، مشكل اضطراب و یا زمینه فشارهای روحی، روانی) البته به طور معمول خواب این افراد از كیفیت خوبی برخوردار نیست و خستگی‌ها، سردردشان را بیشتر می‌كند. از سویی گاهی اوقات آلودگی هوا نیز بر شدت مشكلاتشان می‌افزاید.
بنابراین اگر افراد مبتلا به چنین سردردهایی با علائم فوق روبه‌رو شدند یا این‌كه احساس كردند مشخصات سردردهایشان تغییر كرده است به‌طور قطع به پزشك متخصص مراجعه كنند و در صورت نیاز به طی كردن جلسات مشاوره از طریق روانشناس و روانپزشك بپردازند. فراموش نشود كه گاهی اوقات سردردها، نشانه وجود مشكلات جدی در فضای جمجمه است، بنابراین اگر به شكل پیشرونده و مداوم ظاهر شد، در افراد كمتر از ۵ سال و بالاتر از ۵۰ سال با مشكلاتی مثل تاری دید، تشنج، تغییرات رفتاری- ذهنی همراه شد و یا این‌كه یك زن باردار برای نخستین بار و به صورت شدید و ناگهانی با این مشكلات درگیر شد مراجعه به پزشك متخصص مغز و اعصاب الزامی است.