فردا؛ بشیر قلی زاده سرچشمه: زرد شدن برگ گیاهان نشانه بیمار شدن آنها است. اما یک باغبان خوب با یک نگاه دقیقتر میتواند به نشانههای بروز این مشکل پی ببرد. باغبانی قرار است یک کار سرگرم کننده و بدون تنش باشد اما در پارهای از مواقع ممکن است روی سبزترین برگها خالهایی به رنگ قرمز دیده شوند. این ممکن است به خاطر جابهجایی خاک گلدان، و یا حتی دزدیده شدن میوه گیاه توسط یک سنجاب باشد. این گونه موارد زیاد مهم نیست. اما اگر باغبان، با انبوهی از برگهای زرد شده گیاه خود روبرو شود، این میتواند نشانه یک بیماری بزرگ باشد. حال این زرد شدن برگها مربوط به بوته گوجه و یا خیار و حتی اگر حبوبات باشد، باید پیگیر باشید و مشکل را برطرف کنید. چون ممکن است در کوتاه مدت به شما ضرر مالی بزند. حال اگر گیاهانتان زینتی باشند، زرد و پژمرده شدن برگها میتواند برای شما بسیار ناخوشایند باشد. در چنین مواردی باید به فکر چاره و نجات گل و یا بوتههای خود باشید.
در گیاه شناسی کلروز وضعیتی شناخته شده است که در آن برگ، کلروفیل کافی تولید نمیکند. از آنجایی که کلروفیل مسئول سبز شدن رنگ برگها است، برگهای مبتلا به کلروز رنگ پریده، زرد یا زرد متمایل به سفید میشوند. این بیماری شبیه به سرفه مداوم در انسانها است. همانگونه که سرفهها نمایانگر بیماری شما هستند، زرد شدن برگها در گیاهان نیز نشانگر وجود بیماری در آنها است. همانگونه که سرفههای مکرر میتوانند نمایانگر بیماری خاص در شما باشند. زرد شدن برگها نیز میتواند بروز یک مشکل جدی در گیاه به حساب آیند.
به وجود آمدن وضعیت کلروز در گیاهان آنچنان رمز آلود و پیچیده نیست. این نتیجه کمبود کلروفیل در ساختار برگها است. این رنگ دانه پس از تابش خورشید وقتی فتوسنتز میکند، به رنگ سبز دیده میشود. از آنجایی که کلروفیل عامل اصلی رنگ سبز در برگ گیاهان است، کمبود آن برابر با زرد و بی رنگ شدن برگههای سبز است. کلروفیل موجود در برگها کلید توانایی گیاه برای سوخت ساز خود است. اگر کمبود کلروفیل موجود در گیاه نادیده گرفته شود، یک گیاه به ناچار به وضعیت کلروزی تبدیل میشود. گیاه شاید در این وضعیت تا مدتی زنده بماند اما اگر عیب بر طرف نشود جز گلدان خالی برای شما چیزی نمیماند. شاید در نگاه اول زرد شدن برگها آنچنان هم مهم نباشد اما اگر شما میدانستید دلیل این مشکلات چیست و قرار است چه بلایی بر سر گل و یا گیاه شما بیایید، هرگز چنین فکری نمیکردید. در ادامه شما را با چند نمونه شگفت انگیز که باعث افزایش وضعیت کلروز در گیاه میشوند، آشنا میکنیم.
کمبود مواد مغذی
یک دلیل رایج زرد شدن برگ گیاهان تغذیه نامناسب آنها است. گیاهان علاوه بر هیدروژن، کربن، و اکسیژن به بیش از ۱۲ عنصر معدنی مغذی نیز نیاز دارند. که همه این عناصر باید از طریق ریشهها جذب گیاه بشوند. آزمایش خاک بهترین راه برای فهمیدن این موضوع است که آیا خاک گیاهتان دارای این عناصر مغذی هستند یا نه، این درحالی است که با یک نگاه ساده نیز میتوان به وجود و یا عدم وجود این عناصر در خاک گیاه پی برد. خاک گیاهانی که دارای عناصر مغذی نباشند در اغلب موارد با زرد شدن برگها این کمبود را نمایان میکنند. این نشانه خیلی آسان برای شناخت خاک مناسب برای گیاهان شما است.
در برخی از موارد دیده شده است که کمبود مواد مغذی در برگهای کهنه بیشتر نمایان میشود تا برگهای تازه جوانه زده. این چنین حالتی در گیاهان حالت موبایلی نامیده میشود، این بدان معنی است که گیاهان مواد مغذی را در صورت نیاز از برگی به برگ دیگر منتقل میکنند. هنگامی که گیاهی با کمبود مواد مغذی به همراه کمبود دریافت نیتروژن روبه رو میشود با گرفتن مواد مغذی برگهای قدیمی به رشد خود ادامه میدهند (البته این کار تا مدت کوتاهی میتواند جوابگوی گیاه برای رشد باشد) برگهایی که نیتروژن خود را از دست میدهند، زردتر میشوند و این در حالی است که برگهای جدید دارای رنگ سبز و شادی هستند. با این حال وجود مواد غیر مستقیم مثل آهن در برگهای کهنه باقی میمانند، اگر یک گیاه خالی از عنصر آهن شود، در برگهای جدید حالت کلروز به وجود میآید. در صورتی که برگهای جدید زودتر از بقیه برگهای گیاه سبز میشوند. به غیر از نیتروژن، گیاه به مواد غذایی دیگر هم چون؛ فسفر، پتاسیم، منیزیم و نیکل نیاز دارد. همچنین آهن ،کلسیم، گوگرد، بور، مس، منگنز و روی نیز از به شکل مایع باید به گیاه رسانده شود.
هنگامی که شما عامل زرد شدن برگها را واکاوی میکنید، میتوانید به سرنخهای جدیدی برسید. کمبود مواد مغذی تنها دلیل زرد شدن برگهای گیاه نیست. به طور مثال کمبود نیتروژن و پتاسیم بیشتر در برگهای قدیمی خودشان را نشان میدهند. این در حالی است که کلروز نیتروژن در تمام نواحی برگها و و رگههای آن نسبت یکنواختی دارد. اما کلروز پتاسیم تمایل دارد از لبه برگ ها شروع شود و حتی در بین رگ های برگ تشکیل شود. زرد شدن برگ های جدید می تواند به دلیل کمبود آهن و کلسیم باشد. زرد شدن حاصل از کمبود آهن بیشتر در برگهای جوان با رگهای کوچک نمایان میشود. شما برای اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید به سایتهای مخصوص گیاه شناسی و باغبانی حرفهای سر بزنید.
آفات
برخلاف کمبود مواد مغذی در گیاه که معمولا به شکل کامل متقارن و منظم در کل گیاه دیده میشود. مشکلات حاصل از آفت زدگی گیاه بطور معمول کاملا نامتقارن بوده و ممکن است هر بخش از گیاهتان را درگیر کند. وجود مشکل در شاخ و برگ گیاه میتواند ناشی از حمله حشرات و حتی برخی بیماریهای قارچی، باکتریایی باشد. در برخی از موارد آسیب دیدگی گیاهان توسط حشرات میتواند منجر به زرد شدن برگ گیاه شود. شما میتواند با روشهای غیر سمی مثل استفاده از گیاهان مقاوم در برابر آفات، روغن نباتی برای به دام افتادن حشرات، استفاده از حشره کشهای آلی که بی خطر بوده و خاصیت تجزیه شدن در خاک را دارند استفاده کنید.
با این حال اکثر حشراتی که در باغ وجود دارند بی ضرر و حتی بسیار مفید نیز هستند. به یاد داشته باشید که راههای مختلفی برای کنترل قارچها در باغ وجود دارد. مهمترین بخش برای کنترل قارچها، مدیریت رطوبت خاک است. درست است که گیاهان برای رشد به آب نیاز دارند اما وجود آب زیاد در پای گل چه در محیط باز و چه در گلدان شرایط مطلوبی را برای رشد پاتوژنهای قارچی ایجاد کند. شما میتوانید با اسپری کردن نوشابه گاز دار به مبارزه با قارچها بپردازید.
آب و نور
حتی اگر در محیط پر آب قارچها نتوانند به گیاهتان آسیب بزنند. این فراوانی آب میتواند رنگ برگهای گیاه شما را تغییر دهد. شاید این مطلب برای شما کمی گیج کننده باشد. اما سر نخهایی درباره آن وجود دارد. وجود رطوبت در اطراف خاک یک گیاه کاملا طبیعی است اما وجود بیش از حد آب میتواند منجر به شل شدن خاک اطراف ریشهها شود. این امر سبب سست شدن شاخ و برگ نیز میگردد، در نتیجه برگها خشک و شکننده میشوند.
آبیاری بیش از حد فقط گیاهتان را غرق نمیکند. برخی از انواع خاک قادرند به مرور زمان خاک را از خود خارج کنند. این مشکل با وجود درختان بزرگ حل میشود که میتوانند مقدار زیادی از رطوبت خاک را جذب کنند. این چنین مشکلاتی با اضافه کردن شن و ماسه به خاک برطرف میشود. توجه داشته باشید که ریشههای آسیب دیده و فشرده شده، یک دلیل شایع برای زرد شدن برگها هستند بنابر این هنگام شخم زدن و دیگر ریزه کاریهای باغبانی مراقب باشید تا به ریشهها آسیبی نرسد. و به ریشه گیاهتان اجازه دهید تا فضای کافی برای رشد درون زمین را پیدا کند. نور خورشید را نادیده نگیرید. اگر گیاه شما به اندازه کافی از مواد مغذی بهرمند باشد و از هر گونه بیماریای نیز، در امان باشد باز هم اگر نور کافی به آن نرسد باعث نابود شدن گیاه میشود. بسیاری از گیاهان باغ مانند گوجه فرنگی و خیار نیاز به حداقل ۶ الی ۸ ساعت نور خورشید در روز دارند. اما نیازهای به نور خورشید در بین انواع گیاهان متفاوت است، بنابراین روش نور رسانی به گیاهتان بسته به نوع آن گیاه متفاوت خواهد بود. برخی از گیاهان مانند کلم بروکلی و سبزیجات دیگر قادرند روزانه از نور کمتری بهره ببرند و در نهایت سلامتشان نیز، حفظ شود. با این شرایط نیاز گیاهتان به نور خورشید را در نظر بگیرید، شما میتوانید با مطالعه کتابهایی در این باره به میزان نوری که هر گیاه برای رشد خودش نیاز دارد، دست یابید. هیچ گزینهای نمیتواند جایگزین نور خورشید برای گیاهان باشد. اگر گیاه از نور کافی برخوردار نباشد بی شک بعد از مدت کوتاهی برگهای خود را از دست میدهد.