در شرایطی که در ایام نوروز ۹۷ مصرف بنزین کل کشور با میانگین روزانه ۹۷ میلیون و ۱۰۰ هزار لیتر نسبت به مدت مشابه سال ۹۶، ۱۳ درصد افزایش یافت، تغییر محسوسی در مصرف روزانه گاز طبیعی فشرده (CNG) مشاهده نشد.
مدیر طرح سی‌ان‌جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در این باره می‌گوید: برای رشد احتمالی مصرف در ایام نوروز ۹۷ هیچ‌گونه نگرانی نداشتیم، زیرا هم‌اکنون با ۴۵ درصد ظرفیت معمولی فعالیت می‌کنیم و اگر در حالت عادی ۱۰۰ درصد افزایش مصرف هم داشته باشیم مشکلی نداریم و قادر به تأمین نیاز مصرف کنندگان هستیم.
مشروح گفت‌وگوی حمید قاسمی دهچشمه، درباره نحوه مدیریت صنعت سی‌ان‌جی در سال ۹۶ و برنامه‌های این صنعت برای سال ۹۷ در ادامه آمده است.
در سال‌های اخیر اقبال مردم به استفاده از سی‌ان‌جی افزایش یافته و مصرف این فرآورده در کانون توجه قرار گرفته است، سال ۹۶ چه اقدام‌هایی به منظور بهبود روند ارائه این فرآورده به مردم انجام شد؟
در سال ۹۵ شمار جایگاه‌های عرضه سی‌ان‌جی ۲۳۷۵ جایگاه بود که در پایان سال ۹۶ به ۲۴۲۵ جایگاه فعال رسید. افزون بر این، در سال ۹۶ همزمان با آغاز فعالیت جایگاه‌های جدید عرضه، استانداردسازی آنها نیز انجام شد و پروژه استانداردسازی به پس از افتتاح جایگاه موکول نشد.
در سال ۹۶ حدود ۵۰ جایگاه عرضه سوخت به بهره‌برداری رسید و در زمینه همسان‌سازی استاندارد جایگاه‌های عرضه سوخت با استاندارد ملی نیز به آمار خوبی رسیدیم، به‌طوری که در ۲۱۶۳ جایگاه بازرسی دوباره انجام شد و ۱۷۱۰ جایگاه موفق شدند تأییدیه همسان‌سازی دوباره بگیرند.
یکی دیگر از اقدام‌های مهم پارسال، حرکت به سمت خصوصی‌سازی بود، به‌طوری که از ۱۲۴ جایگاه در حال ساخت ۷۴ جایگاه متعلق به بخش‌خصوصی و ۵۰ جایگاه متعلق به بخش دولتی است که این موضوع می‌تواند کمک بزرگی به توسعه صنعت سی‌ان‌جی باشد.
از دیگر اقدام‌هایی که پارسال در این حوزه اجرایی شد، افزایش کارمزد جایگاه‌های عرضه سوخت بود، به‌طوری که با موافقت وزیر نفت کارمزد جایگاه‌های عرضه سوخت به ازای هر مترمکعب ۲۲ تومان افزایش یافت و این افزایش کارمزد برای جایگاه‌هایی که به‌طور کامل خصوصی باشند یعنی زمین، خرید تجهیزات و عملیات ساخت و اجرا از سوی بخش‌خصوصی انجام شده باشد به ۴۰ تومان رسید.
به‌طور حتم این اقدام که در زمینه افزایش کارمزد انجام شد این نوید را می‌دهد که سرمایه‌گذاری در صنعت سی‌ان‌جی به‌طور حتم سودآور است و با این دیدگاه جایگاه‌های عرضه سوخت بهتری در آینده ساخته می‌شوند.
یکی از سیاست‌های کلان در اقتصاد ایران عبور از اقتصاد دولتی و خصوصی‌سازی است. افزون بر افزایش کارمزد جایگاه‌ها، چه مشوق‌هایی برای فعالان بخش‌خصوصی طراحی شده است؟
افزون بر کمک به بخش دولتی فعال در صنعت سی‌ان‌جی، بخش‌خصوصی نیز ۲ سیاست را در برنامه داریم؛ نخستین موضوع استفاده از اتحادیه و صنف‌ها و فعال کردن آنهاست. برنامه ما این است که در همه تصمیم‌گیری‌ها از جمله بخش‌های توسعه و احداث جایگاه و مصرف از اصناف کمک بگیریم. راهبرد دوم ما در زمینه استانداردسازی است، به‌طوری که از ابتدای فعالیت بخش‌خصوصی در این صنعت همه معیارهای استاندارد را در اختیارشان قرار می‌دهیم.
افزون بر این، شرکت‌های خوبی در زمینه طراحی جایگاه‌های صنعت سی‌ان‌جی آموزش دیده‌اند که می‌توانند خدمات بهره‌برداری ارائه کنند. در این زمینه نیز بخش‌خصوصی مورد حمایت این شرکت‌ها قرار گرفته و با همکاری این شرکت‌ها می‌توانند هزینه‌های تأسیس و راه‌اندازی جایگاه را تا ۶۰ درصد کاهش دهند، بنابراین هزینه تأسیس یک جایگاه کاهش یافته و زمانی‌که هزینه سرمایه‌گذاری اولیه کاهش یابد، سرمایه‌گذاری بیشتر می‌شود.
در کنار این سیاست‌ها، پارسال حمایت‌هایی در بخش واردات قطعات خاص که تعرفه آنها تقریبا چهار درصد است و امکان تولید داخل ندارند با حمایت دولت انجام شد که انتظار داریم این موضوع نیز سرانجام، به افزایش اقبال بخش‌خصوصی به سرمایه‌گذاری در صنعت سی‌ان‌جی بینجامد.
در زمینه احداث جایگاه‌ها نیز به سمت فعال کردن جایگاه‌های کوچک مقیاس رفته‌ایم. با این راهبرد، راه‌اندازی جایگاه عرضه سی‌ان‌جی دیگر به محوطه زیاد نیازی ندارد، در نتیجه زمین کمتری برای احداث جایگاه نیاز است که این موضوع نیز به کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاران منجر خواهد شد.
به این ترتیب می‌توانیم امیدوار باشیم که در آینده‌ای نزدیک همه جایگاه‌ها به صورت خصوصی مدیریت شوند؟
به‌طور حتم همین‌طور است. سیاست‌های اتخاذ شده بر این اساس است که به غیر از مکان‌های سخت‌گذر، همه بخش‌ها خصوصی باشند.
در تهران چطور؟
در تهران همه جایگاه‌ها غیرخصوصی ساخته شده به مالکان آن، یعنی به شهرداری یا نهادهای خاص واگذار شده است. در سایر شهرها نیز این چنین بوده، در سال ۹۶ نیز شهرداری تهران ۲۵ جایگاه کوچک مقیاس در اختیار ما قرار داد که امیدواریم به ۱۵۰ جایگاه افزایش یابد.
یکی از موضوع‌های مهم در زمینه سوخت‌رسانی، دسترسی آسان مردم به جایگاه‌های عرضه سوخت است و هم‌اکنون دسترسی به سوخت بنزین بسیار راحت‌تر از CNGاست. برای پراکندگی جایگاه‌ها و آسان شدن دسترسی مردم به جایگاه‌ها چه برنامه‌هایی دارید؟
هدف ما رفاه و آرامش مردم است تا بتوانند گاز مطمئن و استاندارد استفاده کنند. از شهرداری‌ها خواسته‌ایم برای طراحی جایگاه‌های عرضه سی‌ان‌جی الگوی جی‌ای اس را در اختیار ما قرار دهند تا بتوانیم بر اساس آن، موقعیت جایگاه‌ها را تعیین کنیم. بر همین اساس هم‌اکنون در حال مذاکره با شهرداری‌ها هستیم.
در زمینه گسترش مصرف CNG باید توازن برقرار باشد. به عبارتی همانقدر که شما در زمینه توسعه جایگاه‌ها و سوخت‌رسانی تلاش می‌کنید در طرف مقابل نیز خودروسازان باید همگام با شما حرکت کنند و خودروهایی با امکان استفاده از سوخت CNG در اختیار مردم قرار دهند. در این زمینه رایزنی‌هایی با خودروسازان صورت گرفته است؟
ما یک تعهد نفتی داریم که جایگاه‌ها را فعال کنیم. قسمت دوم تعمیر و نگهداری و بازرسی از جایگاه‌هاست که انجام می‌شود. در سوی مقابل، در بخش خودرو هم اقدام‌های خوبی انجام شده، اما کافی نیست. در حال حاضر ما حدود ۳,۵ میلیون خودروی گازسوز در کشور داریم که بخشی از آن تولید کارخانه‌ای و بخشی تبدیل کارگاهی است که لازم است در این زمینه ایجاد تقاضا شود.
باید دیدگاه‌ها و سیاست‌های اتخاذ شده تغییر کند و از ماشین‌هایی با قابلیت استفاده از سوی سی‌ان‌جی بهره بگیریم و در این زمینه باید شرایط بهتری برای فروش خودروهای گازسوز فراهم شود.
چه مشوق‌هایی در نظر گرفته شده تا مردم از خودروهای گازسوز استفاده کنند؟
ما در این زمینه طرحی جامع داریم که مرحله به مرحله جلو می‌رویم، اما نگاه کلی این است که سوخت پاک، ایمن و ارزان در اختیار مردم قرار بگیرد. باید خدمات پس از فروش، خدمات حین فروش و خدمات حین تولید را جامع بررسی کنیم که تاکنون در جلسات با محیط زیست و وزارت کشور به نتایج خوبی رسیده‌ایم.
اما موضوع قابل توجه این است که پیش از این تصور حاکم این بود که CNG برای خودروهای کم‌مصرف و کوچک مناسب است، اما هم‌اکنون دیدگاه جهانی نسبت به این سوخت تغییر کرده و باید به سمت استفاده از این سوخت برویم.
در همین زمینه در ماشین‌های دیزلی دنبال فراهم کردن شرایط برای استفاده این خودروها از CNG هستیم که سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت برنامه‌های خوبی در این زمینه دارد. هم‌اکنون حدود ۵۰ هزار خودروی دیزلی با تغییر سوخت خود، از گاز فشرده (CNG) استفاده می‌کنند که امیدواریم این موضوع تداوم داشته باشد.
هم‌اکنون برای ساده‌سازی کمپرس‌ها و در دسترس قرار دادن جایگاه‌های عرضه سوخت برای مردم حرکت می‌کنیم و شاید در سال‌های آینده بتوانیم در هر محله‌ای مانند سامانه‌‌های پرداخت وجه بانکی، دستگاه‌های سوخت‌گیری CNG داشته باشیم.
هم‌اکنون مصرف CNGدر کشور روزانه حدود ۲۱ میلیون مترمکعب است. به‌طور حتم استفاده از این سوخت برای دولت و مردم صرفه اقتصادی خواهد داشت. به‌طور مثال اگر مصرف CNGدر کشور افزایش ۱۰۰ درصدی داشته باشد چه میزان از هزینه‌های دولت در زمینه سوخت‌رسانی کاهش می‌یابد؟
این موضوع نکته مهمی است که دولت می‌تواند با افزایش مصرف سی‌ان‌جی تا میزان قابل توجهی هزینه‌های خود را در بخش سوخت‌رسانی کاهش دهد. به‌طور مثال به ازای یک لیتر بنزین، حدود ۶۰۰ تومان صرفه‌جویی یارانه‌ای در مقابل فروش سی‌ان‌جی برای دولت رقم می‌خورد. اگر ۲۰ میلیون مترمکعب گاز مصرفی را افزایش دهیم به صورت روزانه صرفه‌جویی خوبی در سبد سوخت حمل و نقل برای دولت اتفاق می‌افتد.
برای رسیدن به این هدف، چه اقدام‌هایی انجام شده است؟
برنامه و تلاش دولت عملیاتی شدن این موضوع است. تقریبا بیش از یک دهه از موضوع استفاده از سی‌ان‌جی و احداث جایگاه‌ها و تبدیل ناوگان حمل‌ونقل می‌گذرد. هم‌اکنون بیش از ۲۴۰۰ جایگاه CNGدر کشور فعال است. خوشبختانه بخش‌خصوصی هم به این موضوع ورود کرده و با توسعه جایگاه‌ها از سوی این بخش فکر نمی‌کنم موضوع نگران‌کننده‌ای در زمینه سوخت‌رسانی وجود داشته باشد و دولت می‌تواند با کمک بخش‌خصوصی به سمت توسعه صنعت سی‌ان‌جی گام‌های بلندی بر دارد.
باید به این نکته نیز اشاره کرد که وقتی پوشش ۹۰ درصدی جایگاه سوخت‌رسانی در سراسر کشور داشته باشیم می‌توانیم از سوخت مطمئن سخن بگوییم. بر همین اساس هم‌اکنون باید ناوگان حمل‌ونقل با صنعت سی‌ان‌جی هماهنگ باشد و برای این کار ضرورت دارد که فناوری‌‌ها به روز شود و هزینه زندگی مردم کاهش یابد. باید به سمتی برویم که مردم طعم شیرین پروژه پارس جنوبی را بچشند.
چه اقدام‌هایی برای سوخت‌رسانی مطلوب در ایام نوروز انجام شد؟
ما برای سفرهای نوروزی، در تمام جایگاه‌های سوخت با کمک سازمان استاندارد بازنگری کلی داشتیم. برای تأمین قطعات با تمام سازندگان رایزنی شد و قطعات به اندازه کافی برای پشتیبانی پیش‌بینی کردیم و از همه تأمین‌کنندگان خواستیم کشیک نوروزی داشته باشند تا خللی در سوخت‌رسانی به مردم ایجاد نشود.
مصرف CNG در ایام نوروز چقدر افزایش یافت؟
مصرف روزانه CNG در کشور تقریبا بین ۲۰,۷ تا ۲۱ میلیون مترمکعب است. تعطیلات نوروزی می‌تواند رشد مصرف را در برخی شهرهای گردشگرپذیر مثل شمال کشور یا دیگر شهرها بیشتر کند و در عوض از مصرف برخی شهرها مثل تهران بکاهد. بنابراین برابر گزارش‌ها، تغییر محسوسی در روند مصرف نداشتیم و همان ۲۱ میلیون مترمکعب به ثبت رسید، البته ما برای رشد احتمالی مصرف در ایام نوروز هیچ‌گونه نگرانی نداشتیم و در دیگر شرایط هم نخواهیم داشت، زیرا هم‌اکنون با ۴۵ درصد ظرفیت معمولی فعالیت می‌کنیم و اگر در حالت عادی ۱۰۰ درصد افزایش مصرف هم داشته باشیم مشکلی نداریم و قادر به تأمین نیاز مصرف‌کنندگان هستیم.
امسال یکی از مهم‌ترین سال‌ها برای صنعت CNG به شمار می‌رود و می‌تواند سکوی پرتاب این صنعت باشد. مهم‌ترین برنامه‌های این صنعت برای سال ۱۳۹۷ چیست؟
از جمله برنامه‌های مهم برای سال آینده تغییر طراحی و بازنگری جایگاه‌ها است. تصمیم داریم در حدود ۱۰۰۰ جایگا عرضه سی‌ان‌جی که بین راه‌های مواصلاتی هستند، تغییرات کوچکی بدهیم تا خودروهای سنگین هم بتوانند از آنها استفاده کنند. همچنین حدود ۱۱۱۰ جایگاه سوخت مایع در کشور وجود دارد که بین جاده‌ای هستند و قصد داریم آنها را نیز دومنظوره کنیم تا مسیر توسعه ناوگان حمل‌ونقل سنگین گاز سوز هموار شود. افزون بر این، حرکت به سمت توسعه جایگاه‌های کوچک مقیاس را نیز در دستور کار داریم و تلاش‌مان این است از بخش‌خصوصی توانمند استفاده کنیم. امیدواریم امسال، سال توسعه جایگاه‌های عرضه سی‌ان‌جی به همراه رشد مصرف این سوخت پاک باشد.