هیئت مذاکره کننده ایران در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) برای گنجاندن این بند به بیانه پایانی سخت جنگید این را با چشمانم وقتی وزیر نفت ایران کمیته مشترک فنی وزارتی نظارت بر توافق جهانی کاهش عرضه (JMMC) در دبیرخانه اوپک را به علامت اعتراض به تصمیم این نشست مبنی بر افزایش حداکثر روزانه یک میلیون بشکه ای نفت ترک کرد، دیدم. «وتو» هرگونه افزایش تولید نفت در دستور کار ایران قرار داشت.
ژوئن ۲۰۱۸؛ هتل کمپینسکی
هتل «کمپینسکی» پر است از نمایندگان رسانه‌هایی که انتظار ورود وزیر نفت ایران را می کشند. سی‌ان‌ان، سی‌ان‌بی‌سی، بلومبرگ، رویترز، پلاتس، آرگوس مدیا و... ترجیح می‌دهند به جای حضور در ضیافت محمد سانوسی بارکیندو، دبیرکل اوپک اظهارات زنگنه را در بدو ورود به وین بشنوند: «نفت یک سلاح نیست که به عنوان ابزاری سیاسی علیه برخی کشورها استفاده شود؛ اوپک هم یک سازمان سیاسی نیست و لازم است هر گونه استفاده از نفت به عنوان یک سلاح یا ابزار علیه برخی کشورها را محکوم کند.» این مهمترین جمله وزیر نفت ایران در بدو ورود به وین است.
زنگنه حدود ۸ شب به وقت وین در حلقه خبرنگاران قرار می‌گیرد و به پرسش‌های متعدد آنان درباره رفتارهای مداخله جویانه رئیس جمهوری آمریکا پاسخ می‌دهد: اوپک سازمانی نیست که از دستورهای رئیس جمهوری آمریکا پیروی کند. آقای ترامپ فکر می‌کند می‌تواند آنچه را می‌خواهد به اوپک تحمیل کند و با توسل به اعمال تحریم‌ها علیه دو عضو مهم سازمان، بازار را به مخاطره بیندازد؛ به همین منظور از اوپک توقع دارد تغییرهایی در تصمیم‌های خود بدهد تا به کاهش قیمتها کمک کند.
وی با تاکید بر این که برای من و برخی اعضای اوپک بسیار مهم است که بازار نفت غیرسیاسی باشد، اظهار می‌کند: ایران با هرگونه افزایش تولید نفت اوپک در یکصد و هفتاد و چهارمین نشست عادی وزیران نفت و انرژی این سازمان مخالفت خواهد کرد. پرداختن به موضوع افزایش تولید نفت اوپک، چراغ سبز به تصمیم‌های آمریکاست؛ در حالی که اکنون با نبود تعادل در بازار نفت روبه‌رو نیستیم و نیازی به افزایش تولید نیست.
وزیر نفت ایران چنان محکم با نمایندگان رسانه‌ها حرف زد که یک لحظه با خودم فکر کردم مگر نه این است که بشکه ها در اوپک حرف می‌زنند، زنگنه با چه پشتوانه‌ای در مقابل ۱۹ میلیون بشکه مجموع نفت عربستان و روسیه این‌گونه صریح سخن می‌گوید. به خودم که آمدم خبرنگاران در لابی هتل کمپینسکی بیشتر خبرهایشان را با کلیدواژه های مداخله آمریکا، تحریم ایران، ابزار سیاسی نفت مخابره می‌کردند. شب وین آرام است.
۲۰ ژوئن ۲۰۱۸، کاخ هوفبورگ
صبح روز دوم: وزیر نفت در نخستین روز سمینار دوسالانه اوپک برخلاف همتای عربستانی که حضور نداشت، طوفانی سخنرانی می‌کند: « آمریکا نمی‌تواند از اوپک انتظار داشته باشد که علیه ۲ عضو بنیانگذار خود اقدام کند؛ برعکس، اوپک یک سازمان مستقل، جاافتاده و مسئولیت‌پذیر است که از آن انتظار می‌رود انسجام و اقتدار خود را طبق اساسنامه تقویت، از سیاست‌زدایی در بازار حمایت و چنین اقدامات یکجانبه را که روند طبیعی بازار نفت را مختل می‌کند، محکوم کند.»
ویبا طرح این پرسش؛ تحلیلگران بازار نفت پرسشی مهم دارند و آن این است که «اقدام اوپک برای جایگزینی تولید از دست رفته اعضای این سازمان که تولید آنها به دلیل تحریم‌ها کاهش یافته است، چگونه می‌توان تفسیر کرد؟» می افزاید: دشوار است به چیزی غیر از این فکر کنیم که این اقدام به منزله دادن مجوز به آمریکا برای ادامه این تحریم‌های غیرقانونی، اعمال فشار به اوپک و استفاده از نفت به عنوان ابزاری سیاسی در روابط بین‌المللی است. این اقدام‌های یکجانبه به روشنی به معنای تهدید شرکت‌ها و بانک‌های فعال در بازار نفت و اعمال فشار بر آنهاست.
سالن محل سخنرانی وزیر نفت ایران در کاخ هوفبورگ وین در سکوت محض قرار دارد که زنگنه می‌گوید: «از دید ما سیاست‌زدایی از بازار نفت برای ثبات بازار و طرف‌های ذی‌نفع در آن، حیاتی است. افزون بر آن، باور دارم همانطور که در «توافق جهانی کاهش تولید نفت» نشان داده شده است، اوپک نمونهای عالی از نمایش قدرت همکاری برد-برد ایجاد کرده که به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان سود رسانده و ثبات بازار، امنیت انرژی و رشد اقتصاد جهانی را ارتقا داده است. ما باور داریم که مولفه‌های بنیادین بازار باید حاکم باشند و نقشی تعیین کننده در بازار ایفا کنند.»
زنگنه یکبار دیگر و در سالن مملو از مدیران شرکت‌های بزرگ بین المللی به درستی موضع ایران را اعلام می‌کند.
۲۰ ژوئن ۲۰۱۸؛ مقر اوپک
عصر روز دوم: «یکی من را توجیه کند چرا در بازاری که تعادل وجود دارد باید افزایش تولید داشته باشیم؟» این را زنگنه پیش از ترک کمپینسکی برای شرکت در کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیر اوپک (JMMC) که به آن دعوت شده، می گوید و به مقر اوپک می‌رود. برگزاری نشست به دلیل دیدار خصوصی وزیر نفت ایران با همتای روس که ۴۵ دقیقه به درازا کشید با ساعتی تاخیر آغاز می‌شود. وزیر نفت در مذاکره با الکساندر نواک مخالفتش را با هرگونه توافقی که منجر به افزایش تولید نفت شود اعلام و به صراحت اعلام می‌کند در صورت افزایش تولید بی‌شک هیچ توافقی نمی‌شود.
یک ساعت و شاید کمتر از آغاز نشست، وزیر نفت نشست JMMC را ترک می‌کند او با هرگونه تصمیمی که راه را برای تحریم‌های نفتی ایران هموار کند مخالف است و مهترین دلیل ترک جلسه هم این است که روسیه و عربستان تصمیم خود را برای افزایش تولید نفت گرفته‌اند. شاید باورش برایتان سخت باشد، اما نشست کمیته مشترک فنی وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیراوپک که وزیران نفت روسیه، عربستان، عمان، الجزایر از جمله اعضای آن هستند افزایش حداکثر یک میلیون بشکه ای نفت را پیش از نشست ۱۷۴ اوپک تصویب کرده بود.
ترک جلسه از سوی وزیر نفت اما بازتاب جهانی داشت «زنگنه جلسه JMMC را با عصبانیت ترک کرد» خود زنگنه هم کوتاه می‌گوید: «این جلسه تشریفاتی بود و بعید می دانم اتفاقی بیافتد.»
۲۱ ژوئن ۲۰۱۸، مقر اوپک
دقایقی پیش از آغاز صدو هفتاد و چهارمین نشست عادی وزیران نفت و انرژی اوپک دیدار بیژن زنگنه، وزیر نفت، با خالد الفالح، وزیر نفت عربستان آغاز شد. همهمه عجیبی میان خبرنگاران به وجود آمده بود به‌ویزه زمانی که صندلی وزیران نفت ایران و عربستان را تلویزیون اتاق خبرنگاران خالی دیدند. همه در انتظار زنگنه – الفالح. انتظاری که ۴۵ دقیقه طول کشید بی‌واسطه و مستقیم.
زنگنه پس از دیدار با خالد الفالح که در کنارش سلمان بن عبدالعزیز، شاهزاده عربستان را داشت، می‌گوید: با آقای فالح درباره همه مسائل، خیلی صریح صحبت کردیم.
شاید همین دیدار صریح بود که سبب شد پیشنهاد افزایش تولید نفت با وجود فشارهای آمریکا از روی میز اوپک برداشته شود، رئیس جمهوری آمریکا دوبار پیش از نشست اوپک، خواستار افزایش تولید نفت سازمان شده بود تا قیمت نفت کاهش یابد.
توافق اوپک خیلی سریع تر از انتظارم اتفاق افتاد پیش از خروج وزرا از محل نشست، اجماع اعضای اوپک مبنی برپایبندی ۱۰۰ درصدی به توافق همکاری اوپک که نوامبر ۲۰۱۶ حاصل شده بود به گوش خبرنگاران رسید. این یعنی همان موضوعی که هیئت ایرانی خواهان آن بود.
بخش مهم توافق اوپک که با اجماع اعضا به دست آمد این است: «کنفرانس با تایید تداوم تعهد خود مبنی بر تامین ثبات بازارهای جهانی نفت خام، منافع مشترک کشورهای تولیدکننده، کارآیی اقتصادی، امنیت عرضه برای مصرف‌کنندگان و بازگشت سرمایه عادلانه و همچنین با توجه به این‌که بهبود در شرایط بازار فراهم شده و اعتماد به سرمایه‌گذاری در صنعت به وجود آمده است، با یادآوری قطعنامه یکصد و هفتاد و یکمین کنفرانس سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در تاریخ ۳۰ نوامبر ۲۰۱۶ درباره تعدیل تولید به میزان روزانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه و با توجه به این که اعضای اوپک بیش از سطح مورد نیاز نسبت به میزان کاهش تعهد شده پایبندی داشته‌اند و مازاد پایبندی در ماه مه به ۱۵۲ درصد رسیده است، با توجه به مراتب فوق، به این وسیله کنفرانس اوپک تصمیم گرفت که کشورهای عضو این سازمان تلاش خود را برای رسیدن به سقف پایبندی ۱۰۰ درصد برای ۱۲ عضو از یکم ژوئیه تا پایان دوره قطعنامه یادشده به کارگیرند و کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیراوپک، تولید را رصد کند و به رئیس کنفرانس گزارش دهد.» با دقت بخوانید.
وزیر نفت پیش از ترک مقر اوپک به خبرنگاران می گوید «تصمیم امروز اوپک همان حرفی بود که روز نخست بر آن تاکید داشتم؛ یعنی حفظ توافق پیشین اوپک.»
۲۲ ژوئن ۲۰۱۸؛ کمپینسکی
ترامپ بلافاصله پس از نشست اوپک دوباره توئیت می‌کند: «امیدواریم که اوپک تولید نفت را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد؛ نیاز است که قیمت نفت پایین نگه داشته شود!» و وزیر نفت هم در جمع خبرنگاران در هتل محل اقامتش به آن پاسخ می هد: ایشان هنوز باور نمی‌کند جز معدودی، کشوری در اوپک از ایشان خوشش نمیآید.
وی ادامه می‌دهد: البته باور نمی‌کنم که ترامپ خواهان قیمت بالای نفت نباشد. ایشان می‌خواهد به مردم بگوید که مخالف قیمت بالای نفت است، زیرا شنیده‌ام که قیمت چهار دلار برای هر گالن بنزین در آمریکا خط قرمز است. رئیس جمهوری آمریکا می‌خواهد بگوید که این نتیجه عمل من نیست و این از عملکرد اوپک ناشی می‌شود، در حالی‌که همه رشد قیمت به دلیل رفتارهای ترامپ است. اوپک نمی‌تواند کار بیشتری بکند.
وزیر نفت می گوید: ترامپ دو اشتباه دارد. نخستین اشتباه آن‌که فکر می‌کند خیلی زود در ایران، شاهد تغییر رژیم خواهد بود. این یک اشتباه بسیار بزرگ است و اشتباه دیگر این است که فکر می‌کند ظرفیت مازاد تولید عمده در جهان وجود دارد. این هم اشتباه است.
وی به پرسشی درباره این که با توجه به موضعگیریهای اخیر روسیه درباره افزایش عرضه نفت، نسبت به این کشور چه احساسی دارید، می گوید: باید واقعیتها را درک کنیم. جمله معروف وینستون چرچیل را از یاد نبرید که وقتی از او پرسیدند چطور با روسیه که دشمن راهبردی ما در جنگ جهانی دوم بود متحد شدید، پاسخ داد بریتانیا دوست و دشمن دائمی ندارد، فقط منافع ملی دائمی دارد.
زنگنه با بیان این‌که همیشه گفتهام که نه کشوری برادر ماست و نه دشمن دائمی ماست، تصریح می‌کند: ما براساس منافع‌مان باید روابط‌مان با کشورها را تنظیم کنیم.
۲۳ ژوئن ۲۰۱۸؛ فرودگاه وین
زنگنه صبح روز شنبه و حدود ساعت ۱۱ به‌وقت محلی، کمپینسکی را به مقصد فرودگاه وین ترک می کند.وی توانست بازی پیچیده نفتی که ترامپ، روسیه و عربستان با خبرپراکنی گسترده راه انداخته بودند، به نفع ایران به پایان برساند، این را تنها من نمی‌گویم. سد بزرگ تحریم اما مقابل نفت ایران است.
منبع: ایران پترولیوم
رویا خالقی