تا يكي دو دهه پيش، اكثر افرادي كه براي درمان دردهاي عضلاني اسكلتي به درمانگاه‌هاي فيزيوتراپي و ارتوپدي مراجعه مي‌كردند، افراد بالاي 55 تا 60 سال بودند ولي اين روزها اين سن به 30 سال كاهش پيدا كرده و پزشكان شاهد مراجعه بيماراني با سنين 30 تا 50 سال با دردهاي گردن، زانو، كمر و مفاصل مختلف به مراكز درماني هستند.

برخلاف اين موضوع، هنوز خيلي از مردم به اشتباه فكر مي‌كنند كه بايد با رسيدن به دهه 50 زندگي منتظر مشكلات حركتي باشند، اما دست‌كم مشكلات ستون فقرات، استخوان يا مفاصل، پاي جوانان را به مراكز توانبخشي باز كرده است.

از طرفي ميزان شيوع انحرافات جانبي در ستون فقرات، در دختران نسبت به پسران 9 به 1 است و با توجه به شيوع بالاي اين مشكلات، والدين بايد به موضوعاتي مانند برآمدگي كتف‌ها، گودي كمر، تراز بودن شانه‌ها و مواردي از اين دست بويژه در دختران توجه كنند و در صورت بروز هرگونه علامت مشكوكي براي ارزيابي اوليه مراجعه كنند زيرا اين مساله در زيبايي فرد نيز موثر است و به صورت بدشكلي قامتي در بزرگسالي خود را نشان مي‌دهد.

دكتر محمدرضا اميد ظهور، متخصص طب فيزيكي و توانبخشي با تاييد اين مطالب مي‌گويد: ساختمان بدن آسيب‌پذير است و اگر در راستاي مناسب به آن فشار وارد نشود يا قوس‌هاي طبيعي كم يا زياد شود، فشارها بيشتر مي‌شود و عوارض زيادي براي فرد دارد.

او ادامه مي‌دهد: مشكلاتي مانند گودي كمر، قوز يا كمر درد عموما ريشه استخواني ندارند و اگر زود تشخيص داده شوند، مي‌توان آنها را با درمان‌هاي فيزيكي و ورزش‌هاي اصلاحي درمان كرد.

انحرافات بزرگ در ستون فقرات واضح است و مطمئنا افراد براي درمان آن اقدام مي‌كنند، اما برخي انحرافات در ستون فقرات وجود دارد كه در نگاه اول قابل تشخيص نيستند.

اميد ظهور با اشاره به اين‌كه بايد به پيشگيري بيشتر از درمان توجه شود، توصيه مي‌كند: ارزيابي دقيق مشكلات اسكلتي كودكان و تشخيص و درمان بموقع آنها، مهم‌ترين موضوع است كه بايد مورد توجه والدين نيز باشد.

آنها كه بايد مراقب ستون فقرات خود باشند

از زماني كه كودك شروع به راه رفتن مي‌كند، بايد ناهنجاري‌هاي احتمالي كه در ستون فقرات و اسكلت او وجود دارد، مورد بررسي قرار گيرد.

كف پاي صاف، انحرافات مخفي در زانو يا ستون فقرات، پاي پرانتزي، راه رفتن روي پنجه و مواردي از اين دست مشكلاتي است كه اگر در كودكي تشخيص داده شوند، مي‌توانند با درمان‌هاي توانبخشي نظير حركات اصلاحي يا درمان‌هاي ارتوتيك مانند انواع بريس‌هاي اصلاحي يا كفش طبي درمان شوند و باعث انحرافات جدي‌تر و عوارض بيشتر در سنين بالاتر نشود.

اما متاسفانه به‌رغم اين‌كه در مواردي مانند معاينه چشم يا گوش و دندان، چكاپ‌هاي سالانه در خانواده‌ها جاافتاده هنوز در بحث اسكلتي عضلاني اين فرهنگ وجود ندارد و همين موضوع باعث شده انحرافات ستون فقرات و جراحي‌هايي كه براي رفع اين مشكلات در كشور ما صورت مي‌گيرد، آمار بالايي داشته باشد. علاوه بر كودكان يكي از گروه‌هاي مورد آسيب، زنان باردار هستند.

در دوران بارداري تغييراتي در ستون فقرات خانم‌ها ايجاد مي‌شود كه مي‌تواند باعث ايجاد كمر درد در اين دوران و پس از آن شود و بهتر است زنان باردار در اين خصوص زير نظر پزشك باشند.

شيوه‌هاي درمان

سيستم‌هاي جديدي براي ارزيابي انحرافات مختلف مفاصل از كف پا تا ستون فقرات وجود دارد كه درست قرارگيري مفصل را چك مي‌كند و انحرافات را نشان مي‌دهد. اين سيستم‌ها در كشور ما نيز وجود دارد.

در برخي مواقع تنها ورزش‌هاي اصلاحي به بيمار داده مي‌شود و گاهي هم مداخلات ديگري صورت مي‌گيرد.

به‌گفته مدير گروه بيومكانيكال مركز علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشكي تهران، اگر ما به پيشگيري بيشتر از درمان توجه كنيم، مطمئنا مي‌توانيم تا حدود زيادي از هزينه‌هاي سربار درمان بكاهيم، بويژه اين موضوع زماني خود را بيشتر نشان مي‌دهد كه مي‌بينيم درصد بيماري‌هاي اسكلتي عضلاني يا ازكارافتادگي در كشور ما بالاست.

او ادامه مي‌دهد: البته بايد به اين مساله هم توجه داشت كه اقدامات پيشگيرانه لزوما مانع از بروز آسيب‌ها و عوارض بعدي نمي‌شود، يعني افرادي هم هستند كه با وجود همه اقدامات پيشگيرانه باز هم دچار كمردرد يا ديسك كمر و مشكلات ديگر مي‌شوند، اما درصد بروز آسيب در اين افراد كمتر است و همچنين باعث كاهش ميزان جراحي‌ها مي‌شود.